شرحی بر آیین «دوختن کیسه مراد» در سمنان

به گزارش ایکنا از سمنان، به نقل از روابط  عمومی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری استان سمنان آیین دوختن کیسه مراد قدمت 300 ساله در استان سمنان دارد و هر سال در دهه آخر ماه مبارک رمضان انجام می‌شود، به این ترتیب که دختران و زنان دیار دارالمرحمه روز بیست و هفتم ماه مباک رمضان با دوختن کیسه مراد، اجابت دعای خود را از خداوند مهربان طلب می‌کنند.
در آیین دوختن کیسه مراد زنان و دختران بین 2 نماز ظهر و عصر روز بیست و هفتم ماه رمضان کیسه‌ای کوچک دوخته و برای برآورده شدن حاجات خود سکه یا پولی درون آن می‌اندازند و تا سال آینده نزد خود نگه می‌دارند.
آیین دوختن کیسه مراد بیشتر بین مردمان شهرستان های شاهرود و دامغان مرسوم است و به‌طور معمول این آیین در مسجد جامع و برخی دیگر از مساجد قدیمی شهر شاهرود و همزمان با قصاص ابن ملجم مرادی قاتل امیرالمومنین امام علی(ع) انجام می‌شود.
در شهر صد دروازه دامغان زنان و دختران حاجت‌مند پس از دوختن کیسه مراد دو رکعت نماز حاجت به امید برآورده شدن نیاز خود می‌خوانند و معتقدند که خداوند در این روز عزیز، هیچ بنده‌ای را بی‌بهره نمی‌گذارد و کسانی که در سال‌های قبل با دوختن کیسه مراد به آرزوهای خود رسیده‌اند، مقداری نخ و سوزن با خود به مسجد می‌آورند و برخی مبلغی پول به نیت تشرف به اماکن متبرکه بین دیگر زنان حاضر در مسجد تقسیم می‌کنند  و اگر بانویی امکان حضور در مسجد را نداشته باشد، دوخت کیسه مراد را به دیگر نمازگزاران می‌سپارد تا از سوی او این آیین را به جا آورند.

حنا بستن و خضاب کردن از دیگر آیین‌های ماه رمضان در استان سمنان محسوب می‌شود که در این راستا مردم اعتقاد دارند کسی که دست خضاب بسته را به‌سوی درگاه خداوند دراز کند بی‌بهره نخواهد بود که شبیه این آیین در شهر مجن نیز برگزار و گروهی از زنان این شهر با اجتماع در منزل یکی از اهالی محل با سردادن صلوات، کف دست، انگشتان پا و دست و برخی حتی سر خود را حنا می‌مالند.
گفتنی است در باور برخی اهالی، نزول قرآن در شب 27 ماه رمضان بوده و بر این اساس برخی افراد تا پاسی از شب به احیاء و شب زنده‌داری در مساجد می‌پردازند. زنان سمنانی، گرمساری و دامغانی نیز مانند شاهرود و مجن در این روز برای پاس داشتن مقام این شب به دست و پای خود حنا می‌بندند و حتی برخی زنان در این روز گوش دختران خود را سوراخ کرده و برای آن‌ها گوشواره می‌خرند.

مردم دیار دارالمرحمه هر ساله با برگزاری آیین‌های مختلف دیگر در ماه مبارک رمضان نظیر پروارکشان، شوخوانی و قندشکنی جلوه خاصی به این ماه معنوی می‌بخشند‌. مردم استان سمنان هر ساله در ماه مبارک رمضان با برگزاری آیین‌های ویژه سنتی، کمک به یتیمان، انفاق و بخششش را به خود گوشزد می‌کنند.
این آیین‌ها ریشه در میراث فرهنگی و نشان از هویت و اصالت مردم یک منطقه است و به‌واسطه قدمتی که دارد همواره در کانون احترام و توجه قرار دارد، اگر چه برخی از آیین‌های رمضان در گذر زمان به فراموشی سپرده شده، اما هنوز ردپایی از این آیین‌های مبارک در استان سمنان وجود دارد.
همچنین مردم دیار دارالمرحمه به رعایت اخلاق و توجه به معنویات و مذهبی بودن شهره هستند از این رو روزهای قبل از شروع ماه میهمانی خداوند با برگزاری جشن، خیرات به نیت درگذشتگان و روزه گرفتن به استقبال از این ماه پر خیر و برکت می‌روند و با شروع ماه مبارک رمضان، سمنان حال و هوای رمضانی به خود می گیرد، گویی شهر، پر از مهربانی، صفا، صمیمت و بخشش می‌شود.
شلوغی و هیاهوی شهر در ماه میهمانی خداوند گره خورده به ربنای نزدیک به افطار است که از گوش و کنار شهر از دور و نزدیک از بلندگوهای مسجد ها به گوش می‌رسد، جالب است لحظه‌ای بعد از طنین‌اندازشدن اذان در گوش شهر دیگر نشانی از هیاهو در خیابان‌های شلوغ شهر نیست گویی تا دقایقی قبل خبری از شلوغی نبود و سکوت پر از معنا شهر را فرا می‌گیرد.
مردم سمنان در این ماه پر خیر و برکت، به میهمانی دادن و پذیرایی از روزه‌داران اهمیت زیادی می‌دهند تا جایی که بیشتر مساجد شهر به یاد یتیم‌نوازی و انقاق امام علی(ع) در مساجد افطار می‌دهند و این سفره افطار خودجوش از سوی مردم برای روزه‌داران گسترده می‌شود، شاید این آیین‌ها در گوشه و کنار کشور مرسوم باشد، اما مهم این است که آیین ها همواره موجب تقویت حس نوع دوستی، تعاون، وحدت، بخشش و همکاری بین نمازگزاران و روزه‌داران می‌شود.

شکستن قند، غبارروبی مساجد، خرد کردن سنگ نمک، خشک‌کردن بادمجان و سبزی برای تهیه غذا و خردکردن آجر برای مهیاساختن پودر شستشوی ظروف از جمله رسوم ویژه سمنان، در ماه مهمانی خدا در گذشته محسوب می‌شود و ذبح گوسفند پیش از ماه مبارک رمضان به‌منظور استفاده از گوشت آن در این ماه عزیز، پخت نان خانگی، شیره انگور و نگهداری آن در خمره از جمله آداب پیش از شروع ماه رمضان در سمنان بود.

یادآور می‌شود در گذشته‌ای نه چندان دور، مردم برخی از روستاهای استان سمنان مانند میقان، ابرسِج، کلاته خیج، و شهرهای مُجِن و مهدی شهر، با انجام ‌آیین سفید کردن دیوارخانه‌ها با خاک‌مخصوص سفید به استقبال ماه رمضان، ماه بهار قرآن می‌رفتند که این آیین به نوعی نونوارکردن خانه به یمن ورود به ماه مهمانی خدا محسوب می‌شود، همان روحیه‌ای که مردم برای نوروز خود را مهیا می‌کنند، پیش از ماه رمضان نیز در دل مؤمنان شور و هیجانی خاص ایجاد می‌کند.

این آیین نیز به نوعی پیش از ماه مبارک، نوعی برنامه‌ریزی برای ورود به ضیافت الهی و زمینه‌سازی برای آمادگی هر چه بیشتر و بهتر مومنان محسوب می‌شود.

اهالی روستای عشقوان در منطقه خارتوران بیارجمند شاهرود مراسم شب‌خوانی را چووشی یا همان چاووشی می‌گویند؛ در این آیین مردم از ساعتی مانده به اذان صبح روی بام خانه‌ها و مساجد رفته و با صدای دل‌نشین با شوخوانی یا سحرخوانی، مردم را بیدار می‌کنند که البته در شهرها، شوخوان ها، با نواختن طبل و شیپور، شوخوانی خود را تکمیل می‌کردند و از ابیات و اشعار کهن و مذهبی برای بیدار کردن مردم بهره می‌بردند که این آیین اکنون دچار گرد فراموشی شده است.

برنامه هر شب یک مسجد از دیگر آیین‌های میامی است که از چند سال گذشته تاکنون اجرا می‌شود، براساس این آیین مردم هر شب در یکی از مساجد شهر اجتماع کرده و جزء‌خوانی قرآن و دعاهای مربوط به ماه مبارک را قرائت می‌کنند و برخی از زنان در شب‌های احیاء ظرف آبی که حاوی زعفران است با خود به مسجد می‌آورند و با خواندن هر بند از دعای جوشن کبیر درون آب فوت می‌کنند و در آخر به‌عنوان تبرک به خانه خود می‌برند.

انتهای پیام