مبلغان دینی مهارت‌های 10 گانه زندگی WHO را فرابگیرند

حجت الاسلام والمسلمین محمد حسین توانایی، استاد گفتمان‌های دینی سازمان تبلیغات اسلامی و مؤلف کتاب‌های مهارت‌های زندگی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در پاسخ به این سؤال که با توجه به تحولات گسترده‌ای که به واسطه وجود دنیای مجازی در مخاطبان ایجاد شده است، اکنون مهم‌ترین مسئله در ارائه گفتمان‌های دینی چیست؟ گفت: اصول و شیوه‌هایی که قبلاً در مورد تأثیرگذاری گفتمان های دینی وجود داشته در حال حاضر مطرح هست البته با یک سری تغییرات جزئی.

باید اهداف آموزشی در گفتمان‌های دینی رعایت شود

وی ادامه داد: مهم‌ترین این اصول و مبانی این است که باید اهداف آموزشی شبیه همان اهدافی که در سایر مباحث آموزشی انجام می‌شود در گفتمان‌های دینی هم رعایت شود. مهم ترین اهداف آموزشی در گفتمان‌های دینی به سه حوزه معطوف می‌شود: حوزه شناختی ادراکی، حوزه احساسی ـ عاطفی و حوزه رفتاری ـ حرفه‌ای که تمام آموزش‌ها در همه مباحث آموزشی پوشش داده می‌شود.

کسی که زمان‌شناس باشد در تله شبهات گرفتار نمی‌شود

این استاد گفتمان‌های دینی در تشریح حوزه شناختی ـ ادراکی، عنوان کرد: کسی که مدرس گفتمان‌های دینی است باید از این مهارت‌ها برخوردار باشد: مهارت مخاطب شناسی، نیازسنجی و موقعیت شناسی. باید بداند مخاطب چه جنسیتی دارد، چه نیازهایی در حوزه اعتقادات و باورهای دینی دارد، در حوزه اعتقادات مشکل دارد یا رفتارهای دینی؟ باید بداند که نیازهای مخاطب چیست و بر اساس مسئله محوری مطالب را آماده و به افراد ارائه کند، همچنین باید زمان شناس باشد؛ کسی که زمانشناس باشد در تله شبهات گرفتار نمیشود.

فرد بدبین نمیتواند گفتمان دینی برگزار کند

این مؤلف کتاب‌های مهارت‌های زندگی در تشریح حوزه احساسی ـ عاطفی نیز گفت: یک مبلغ دینی در حوزه احساسی ـ عاطفی هم حتماً باید به تأثیرگذاری معتقد باشد. فردی که می‌خواهد گفتمان دینی برگزار کند باید مطمئن باشد که بیان مطالب تأثیرگذار است، نا امید نباشد و خوش بین باشد. فرد بدبین نمی‌تواند گفتمان دینی برگزار کند و حتماً محبت و توجه مثبت و بدون قید و شرط را به مخاطب مد نظر قرار دهد و برای فرد مخاطب ارزش و احترام قائل باشد، از فنون ارتباطی آگاهی داشته باشد و بر اساس تکریم و احترام مباحث خود را ارائه کند تا حداکثر تأثیرگذاری را داشته باشد.

وی افزود: یک مبلغ دینی باید در حوزه حرفه‌ای نیز با شیوه‌ها و فنون تبلیغ آشنایی داشته باشد، عناصر زمان، مکان، دما، فضایی که می‌خواهد در آن سخنرانی کند و ... را در نظر بگیرد تا فضای مناسبی باشد. فرد منضبطی باشد و شخصیت مورد قبول مخاطب را داشته باشد(مقبولیت داشته باشد). اگر این سه مورد را فرد بتواند محقق کند به نظر می‌رسد که بتواند گفتمان موفقی داشته باشد.

آیا مبلغان ما با علوم روانشناسی، جامعه شناسی، ارتباطات و ... آشنا هستند؟

حجت‌الاسلام توانایی در پاسخ به این سؤال که بر اساس مطالبی که مطرح کردید مبلغ باید به علوم دانشگاهی از جمله روانشناسی، جامعه‌شناسی، ارتباطات و ... آگاهی داشته باشد؛ آیا مبلغان ما چنین آگاهی‌هایی را دارند؟ گفت: خوشبختانه در حوزه های علمیه طی سال‌های اخیر مباحث عمومی روانشناسی، تعلیم و تربیت و مقدمات جامعه شناسی تدریس می‌شود یا به صورت عمومی یا به صورت تخصصی در رشته‌های گوناگون. طلاب در درس‌های تخصصی نیز درس علوم بلاغت یا معانی و بیان را می‌خوانند که در این درس‌ها می‌آموزند چگونه مباحث خود را بر اساس مقتضای حال بیان کنند و مخاطب‌شناس باشد.

در حال تربیت نسل جدیدی از مبلغان در حوزه‌های علمیه هستیم

وی با تأکید بر اینکه در حال تربیت نسل جدیدی از مبلغان در حوزه‌های علمیه هستیم، در پاسخ به این سؤال که مشکلات و آسیب‌های حال حاضر گفتمان‌های دینی چیست؟ گفت: روحانیان جوان اغلب با فنون ارتباطی با جوانان آشنایی دارند و شاهد این مسئله مساجدی است که توانسته اند بسیاری از جوانان را به خود جذب کنند. در مراسم باشکوه اعتکاف هم شاهد حضور 80 درصدی معتکفان جوان دختر و پسر هستیم. تعداد زیادی از دانشجویان جوان نیز در حال فعالیت در فعالیت های دینی دانشگاه‌ها هستند. البته نمی‌توان نقش رسانه‌ها را منکر شد؛ به موازات فعالیت روحانیت فرهنگ غرب هم تهاجم خود را دارد و بر همین اساس ممکن است به موازات شبیهخون فرهنگی که وجود دارد فعالیت‌های داخلی به خوبی خود را نشان ندهد پس باید فعالیت ها گسترش داشته باشد.

مؤلف کتاب «آیین و سبک زندگی» به مبلغان و روحانیان توصیه کرد علاوه بر آشنایی با اهداف آموزشی با مهارت‌های 10 گانه زندگی که WHO یا سازمان جهانی بهداشت آن را مطرح کرده آشنا شوند؛ مباحثی مثل تصمیم گیری، حل مسئله، مدیریت استرس، تفکر خلاقانه، مدیریت احساسات، تفکر نقادانه، همدلی، مهارت ارتباطی، مهارت مدیریت رابطه، خودآگاهی. چرا که این آشنایی با این مباحث تأثیر بسیار زیادی در تغییر نگرش و تثبیت نگرش های مخاطبان دارد و از نظر احساسی و عاطفی ارتباط خوبی بین مدرس و مخاطبان برقرار می کند و از نظر رفتاری و حرفه‌ای رفتار آنها را به اوج تأثیر گذاری می رساند.