تفسیر اجتهادی؛ مهمترین نوع تفسیر/ کارکرد دوگانه قرآن/ اختصاص سومین دانشنامه آکادمی لندن به قرآن

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، آئین رونمایی از دانشنامه قرآن کریم، کاری از آکادمی مطالعات ایرانی لندن امشب دوشنبه 29 آبان‌ماه با حضور حجت الاسلام کوشا محسن مومنی شریف، علیرضا قزوه، آیت الله محقق داماد و حجت الاسلام سید سلمان صفوی، سرپرست علمی و سر ویراستار دانشنامه برگزار شد.
محسن مومنی شریف، رئیس حوزه هنری با تبریک ماه ربیع الاول این اقدام را به فال نیک گرفت و گفت: هجرت حجت الاسلام صفوی به غرب در راه معرفی ادب فارسی و معاصر و کتب اسلامی اقدامی اثر گذار و حائز اهمیت است.

وی ادامه داد: قرآن همیشه منبع الهام ادبا و هنرمندان است و کسانی که در این عرصه ماندگار شدند افرادی بودند که به قرآن تمسک داشتند و با آیات کلام وحی مانوس بودند که حافظ، سعدی، و اقبال لاهوری از این دست هستند.

مومنی شریف تصریح کرد: امروز بیش از هر زمانی به انس با قرآن و تمسک به کلام وحی نیاز داریم.

در ادامه این نشست، آیت‌الله محقق داماد، ضمن ترجمه آیات آغازین سوره زخرف، گفت: خداوند به قرآن به عنوان کتاب مبین و آشکار قسم یاد می‌کند و در نخستین آیه، خداوند فرموده است قرآن را عربی نازل کردیم، شاید در آن تعقل کنید.

وی افزود: همه قرآن به فرموده خداوند در اُم الکتاب است که در این جایگاه، دارای دو ویژگی علیم و حکیم است. قرآن دو چهره دارد؛ یکی عربی آشکار که می‌توان آن را فهمید و دیگری آن بخشی است که در دسترس همگان نیست. سختی قرآن برای آن است که مردم به ائمه(ع) مراجعه کنند.

آیت‌الله داماد همچنین گفت: تدبر یعنی عمق موضوع را دیدن و به ظاهر بسنده نکردن. قرآن کریم کاربرد دوگانه دارد که شفا برای مومنان و عذاب برای ظالمان و کافران است که از آن جمله می‌توان به داعش اشاره کرد.

وی ادامه داد: حجت‌الاسلام صفوی در دانشنامه تنگ نظری به خرج نداده است. تاریخ قرآن، علوم قرآنی و ... با سینه باز و شرح صدر انتخاب شده‌اند. تاکنون کسی در دانشنامه قرآنی به شعرای قرآنی اشاره نکرده بود که در این دانشنامه صورت گرفته است. 

وی سپس شعری از ملک ‌الشعرای بهار را که برای امام(ره) خوانده بود، بازخوانی کرد.

حجت الاسلام کوشا، منتقد و مترجم قرآن کریم سخنران دیگر مراسم رونمایی از دانشنامه معاصر قرآن کریم بود که در سخنانی اظهار کرد: حوزه علمیه ذخایر فراوانی دارد که بی هیچ ادعای می‌توانند فرهنگ آفرین شوند. انجمن ادبی و شعرای صاحب سبک و ادبیات در این مرکز اندک نیستند.

وی ادامه داد: از 712 مدخلی که حجت الاسلام صفوی طی هفت سال در این دانشنامه به نگارش درآورده است، 300 مدخل را در طول سه سال نگاشته است. این مطالب مربوط به فن ترجمه قرآن و معرفی عمده تفاسیر بود. تاکنون 200 ترجمه از قرن چهارم تاکنون را مورد بررسی، تحقیق و نقد قرار داده‌ام.

حجت‌الاسلام کوشا با اشاره به اینکه تفاسیر درجه بندی می‌شوند که از آن جمله می‌توان به تفسیر ادبی، روایی، همچنین تفسیر کشاف، طبرسی، المحیط و ...، تفاسیر عرفانی مانند کشف الاسرار، ابن عربی، روح البیان، تفسیر فلسفی، اجتماعی و ... داریم. مهمترین نوع تفسیر تفسیر اجتهادی است. تفاسیر اجتهادی مانند محاسن الطویل المنار، التحریر، المیزان و ... هستند.

وی تاکید کرد: نیازمند فهم قاموس و فرهنگ قرآنی هستیم همچنین باید فن ترجمه قرآن را در حوزه علمیه رسمیت بخشیدم. در ادامه این مراسم سید علی موسوی گرمارودی و علیرضا قزوه شعر خوانی دارند.

حجت الاسلام صفوی گفت: قرآن بیش از هر زمانی امروز زنده است و نقش تعیین کننده‌ای در روابط بین‌الملل دارد. شناخت قرآن در دوره کنونی که دچار چالش هستیم اهمیت دارد. دانشنامه نویسی از قدیم رایج بود. در اروپا از قرن هجدهم تحولاتی در زمینه دانشنامه نویسی از نظر ترتیب مطالب، ملاک گزینش مدخل‌ها، مدخل نویسی... رخ داده است.

وی همچنین عنوان کرد: تفاوت دانشنامه قدما و معاصر در گزینش و چینش مداخل است. آکادمی لندن سومین دانشنامه خود را به این دانشنامه قرآنی اختصاص داده است. که از جمله ویژگی‌های آن می‌توان به رویکرد تاریخی، ترتیب الفبایی مداخل، توجه به نیاز فکری انسان معاصر، طرح مباحث جدید، رویکرد تقریب مذاهب اسلامی، ارجاع به متون معتبر کلاسیک و چاپ در قالب 4 رنگ اشاره کرد.

صفوی ادامه داد: زبان این دانشنامه که در 1220 صفحه نوشته شده است، ساده، روان، مستند، دقیق و پاسخگوی پرسش‌ها است که به تبیین ابعاد اجتماعی، اخلاقی، اقتصادی، و ... به قرآن پرداخته است و از تحقیقات میان رشته‌ای محسوب می‌شود. همچنین در آن 50 تفسیر مهم معرفی شده و ارتباط هنر و دانش‌های اسلامی با قرآن در آن مطرح شده است. قرار است این دانشنامه که طی 7 سال تلاش به چاپ رسیده است به زبان‌های انگلیسی، عربی و روسی منتشر شود.