تعریف قرآن از «کودک درون»

به گزارش کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ؛ «کودک درون» اصطلاحی است که اریک برن، روانشناس غربی، آن را به عنوان یک قالبِ شخصیتی در کنار «والِد درون» و «بالغ درون» مطرح کرده است. طبق این تعریف، کودک درون شامل مجموعه‌ای از خواسته‌هاست که انسان می‌بایست به آن عمل کند و اندکی تعلل در اجرای خواسته‌های کودک درون با انواع بیماری‌های روانی و... برابر است.
این روزها در رسانه‌های جمعی شاهد هستیم که ما را تشویق می‌کنند تا به «کودک درون» خود اهمیت بدهیم. اما شاید شما ارج نهادن به کودک درون را مثلاً همان یادآوری کارتون‌های دوران کودکی یا خاطرات ایام مدرسه تصور کنید؛ درحالی‌که واقعیت امر چیز دیگری‌ است! اما به راستی تعریف قرآنی «کودک درون» چیست؟
طبق آموزه‌های دینی به قالب شخصیت هر انسان، «نفس» گفته می‌شود که سه نوع دارد.
ابتدا «نفس مطمئنه» را بررسی می‌کنیم که در آیه ۲۷ سوره الفجر به آن اشاره شده است. کسی که دارای نفس مطمئن باشد آرام، پرهیزکار و منطقی است، هرگز از خود بی‌خود نمی‌شود و جز کسب رضای حق به چیز دیگری نمی‌اندیشد. بر اساس نظریه دکتر برن هم بالغِ درون دارای چنین خصوصیاتی است. بالغِ درون کاملا منطقی عمل می‌کند و با قدرت کامل همچون سدی قدرتمند جلوی اشتباهات و خطایا را می‌گیرد.
نوع دوم از انواع نفس، «نفس لوامه» است که در آیه ۲ سوره القیامة به آن اشاره شده و وظیفه دارد فرد نیکوکار را تشویق و انسان گنهکار را سرزنش کند و اتفاقاً در تعریف خصوصیاتی که دکتر اریک برن از والد درون مطرح کرده است، می‌بینیم که آن هم با قانونمندی و رعایت مقررات سر و کار دارد؛ به عبارت دیگر، نفس لوامه و والد درون هر دو به معنی وجدان هستند.
اما نوع سوم «نفس اماره» یا طغیانگر بوده که در آیه ۵۳ سوره یوسف از آن نام برده شده است. نفس اماره انسان را به لذت‌جویی و عدم آینده‌نگری تشویق می‌کند. طبق تعریف دکتر برن، کودک درون نیز به آینده و عواقب کار اهمیت نمی‌دهد، به دنبال کسب لذت‌ها و هیجانات آنی است و برای رسیدن به تجربه اشتباه اصرار می‌کند و حقیقت تکان‌دهنده این‌ است که ما را با عبارت فریبنده «کودک درون» تشویق کرده‌اند تا از نفس اماره خود پیروی کنید. اوج این شیطنت بزرگ به کار بردن کلمه پاک و معصوم «کودک» است. درحالی‌که طبق قوانین دین مبین اسلام هیچ تکلیف و وظیفه شرعی متوجه کودکان نیست و گمراهی انسان زمانی اتفاق می‌افتد که او بزرگ شده، به تکلیف رسیده و وظیفه داشته که با تکیه بر عقل و منطق در برابر خواهش‌های نفسانی خود مقاومت کند. بنابراین طبق دستورات اسلام، کسی که بخواهد معصومیت کودکانه خود را حفظ کند باید در برابر نفس اماره مقاومت کند تا نامه اعمال او مانند ایام کودکی‌اش پاک و زلال باقی بماند.
یادآور می‌شود، به کاربردن کلمه کودکِ درون به جای نفس اماره و تهدید به اینکه اگر از نفس اماره پیروی نکنید گرفتار هر بیماری روحی که ما می‌گوییم خواهید شد، همگی حیله‌هایی هستند که بشر را به سمت سطحی‌نگری، لذت‌جویی و سقوط اخلاق هدایت می‌کنند.

حنانه سفرگر

انتهای پیام