عفو رهبری و ایجاد گشایش‌‌‌های داخلی زمینه احیای مذاکرات هسته‌ای را فراهم کرده است

عبدالرضا فرجی‌راد، عضو هیئت علمی گروه ژئوپلیتیک واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی و سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان، در گفت‌وگو با ایکنا درباره تأثیر تلطیف فضای سیاسی در داخل کشور با فرمان عفو رهبر انقلاب در عادی شدن فضای شکل گرفته بین‌المللی علیه ایران گفت: وزیر امور خارجه قطر حدود سه هفته پیش در سفر به تهران دو درخواست و پیشنهاد آمریکایی‌ها را مبنی بر بهبود فضای داخلی و مسئله همکاری تسلیحاتی و پهپادی ایران با روسیه در جنگ اوکراین، به مقامات کشورمان ارائه کرد.

وی افزود:‌ از سوی دیگر با فروکش کردن التهابات و اعتراضات در کشور فضا و فرصت مناسبی برای کاهش محدودیت‌ها فراهم شد و رهبری هم فرمان عفو را صادر کردند و تعداد زیادی از زندانیان حوادث اخیر آزاد شدند. تأثیر این اتفاق در سطح بین‌المللی این است که فضا را برای غرب و اروپا باز می‌کند که بهتر و سریعتر زمینه برگزاری مجدد مذاکرات را فراهم کنند به ویژه اینکه طرف ایرانی اعلام کرده شروط قبلی را در مذاکرات ندارد و دقیقا می‌خواهد همان برجام 2015 اجرا شود. لذا اکنون فضای مناسب‌تری برای شروع مذاکرات ایجاد شده است.

نشانه‌های امیدواری به آغاز مذاکرات 

فرجی‌راد اظهار کرد:‌ همچنین مذاکراتی در عمان هم در ارتباط با آزادی زندانیان و هم با مقامات اوکراینی در خصوص اختلافات پیرامون همکاری ایران و روسیه وجود دارد که به نظر می‌رسد مذاکره در خصوص آزادی زندانیان طبق اظهارات مثبت آقای امیرعبداللهیان به نتیجه می‌رسد اما مذاکرات با اوکراین کمی پیچیده‌تر است. اگر مذاکره با اوکراینی‌ها هم به نتیجه برسد این امیدواری وجود دارد که مذاکرات هسته‌ای دوباره از سر گرفته شود.

سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان درباره امکان شرط‌گذاری ایران برای غربی‌ها در جهت ایجاد محدودیت برای فعالیت‌های جبهه اپوزیسیون علیه جمهوری اسلامی ایران گفت: در غرب مسائل کمی پیچیده‌تر است. غربی‌ها مدعی هستند این فعالیت‌ها و تظاهرات علیه جمهوری اسلامی ایران بر اساس آزادی بیان است و دولت‌ها نمی‌توانند جلوی آن را بگیرند. البته این تا حدی درست است اما اگر خود دولت‌های غربی پشت سر این فعالیت‌ها باشند ایران می‌تواند روی آن انگشت بگذارد و از آن به منزله یک اهرم فشار استفاده کند.

فرجی‌راد بیان کرد: به اعتقاد من اگر مذاکرات هسته‌ای آغاز شود و توافقاتی حاصل شود این فعالیت‌ها و اعتراضات به تدریج فروکش خواهد کرد و غربی‌ها نیز در جهت کاهش این تحرکات قدم‌هایی برخواهند داشت تا پاسخ مثبتی به حسن نیت ایران نشان دهند.

رفع تحریم‌ها؛ پیش‌زمینه تأثیرگذاری همکاری ایران و چین  

این عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی درباره سفر رئیس‌جمهور کشورمان به چین در این وضعیت و پیام آن به غربی‌ها گفت: به اعتقاد من غربی‌ها به خوبی‌ چینی‌ها را می‌شناسند. چین در ارتباط با منافع مادی، اقتصادی و ملی خودش معامله نمی‌کند. در همین رابطه ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، هم در روزهای اخیر بیان کرد که منافع چین در راستای همان چیزی است که غرب در رابطه با ایران انجام می‌دهد. لذا من فکر می‌کنم غرب چندان نگران این رفت و آمدها میان ایران و چین نیست.

وی تأکید کرد: غربی‌ها اعتقاد دارند چینی‌ها تا زمانی که ایران در تحریم است اقدام عملی خاص و ویژه‌ای در زمینه توسعه رابطه با ایران انجام نمی‌دهند به ویژه اینکه راهبرد کنونی چینی‌ها توسعه رابطه با رقبای عرب ایران است و منافع بزرگی را در آن کشورها برای خودشان ترسیم کرده‌اند و تنظیم این رفت و آمدها با ایران نیز با هدف کاستن از شدت ناراحتی ایران از مواضع اخیر چینی‌ها در خصوص تمامیت ارضی ایران و خلیج فارس در سفر به عربستان است.

توسعه روابط ایران و روسیه؛ نگرانی اصلی غرب 

فرجی‌راد یادآور شد: تا زمانی که ایران نتواند با بانک‌های بین‌المللی کار کند، برجام به سرانجام نرسد و تحریم‌ها برداشته نشود، چینی‌ها هیچ کار مؤثر اقتصادی و به ویژه سرمایه‌گذاری را در ایران انجام نخواهند داد و به اعتقاد من حتی توافق 25 ساله را نیز تا زمانی که تحریم‌ها لغو نشود، احیا نخواهند کرد.

سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان ابراز کرد: برای چین مسئله مهم در درجه اول این است که رابطه 1500 میلیارد دلاری خود را با آمریکا و اروپا حفظ کند و اکنون که غربی‌ها چین را برای عدم خرید نفت ایران تحت فشار گذاشته‌اند بعید است چینی‌ها اقدام خاصی را در حوزه روابط و همکاری‌ها با ایران انجام دهند. در واقع دغدغه و نگرانی اصلی غربی‌ها در خصوص ایران بیشتر مربوط به روابط ایران و روسیه به ویژه روابط و تبادلات تسلیحاتی همزمان با جنگ اوکراین است. 

عدم تأثیرگذاری اجماع داخلی برای آغاز مذاکرات 

فرجی‌راد در پاسخ به این سؤال که آیا اکنون در داخل یک اجماع برای رسیدن به توافق شکل گرفته است، گفت: من اعتقادی به اجماع داخلی روی مسائل کلانی مانند مذاکرات هسته‌ای و توافق ندارم. این از جمله مسائلی است که با تصمیم‌گیری شورای عالی امنیت ملی و موافقت رهبر انقلاب انجام می‌شود و اگر این نهادها موافقت کنند و به مصلحت بدانند، بقیه هم تبعیت کنند و اگر هم تصمیم بگیرند که انجام مذاکره به صلاح نیست باز هم بقیه تبعیت خواهند کرد.

وی در پایان اظهار کرد: البته ممکن است برخی افراد مختلف اظهارنظرهایی بکنند اما این اظهارنظرها تأثیرگذار نیست و آنچه تعیین‌کننده است و مسئله را پیش می‌برد نظر نهایی رهبر انقلاب و شورای عالی امنیت ملی است و تاکنون نیز همینطور بوده است.