عرفه فرصتی برای ارزیابی خویشتن است
استاد حوزه و دانشگاه گفت: حضرت سیدالشهدا، امام حسین(ع) بعد از ظهر روز عرفه همراه با فرزندان و گروهی از اصحاب از خیمه‌های خود در صحرای عرفات بیرون آمدند و رو به دامن «کوه رحمت» نهادند؛ ایشان رو به کعبه همایشی تشکیل داد که موضوع آن شناخت خویشتن، خودسازی و درک عمیق و شورانگیز خدا بود.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی‌اکبر حسینی، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم در گفت‌وگو با ایکنا از قم، با بیان اینکه روز عرفه یکی از مقدس‌ترین روز‌ها در تقویم اسلامی است، اظهار کرد: عرفه دومین روز از سفر حج و روز بعد از آن اولین روز از عید قربان بزرگ‌ترین اعیاد اسلامی است، در سحرگاه روز عرفه، زائران باید از منا به یک دامنه تپه و دشت مجاور به نام کوه عرفه و دشت عرفه رهسپار شوند.
وی ادامه داد: خداوند متعال در روز عرفه به سه مکان و سه گروه از انسان‌ها، توجه ویژه دارد. اول کربلا و زائران امام حسین(ع)، دوم صحرای عرفات نزدیکی مکه به حجاج بیت‌الله و سوم هر نقطه از دنیا که دستی به‌سوی خدا بلند شود و دلی بشکند.
عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم در خصوص اینکه چرا این روز را «عرفه» می‌نامند، افزود: آن‌گاه که جبرئیل(ع) مناسک حج را به حضرت ابراهیم(ع) می‌آموخت، چون به عرفه رسید به او گفت: «عرفت؟» یعنی «یاد گرفتی؟» و او پاسخ داد آری؛ و پس از آن سرزمین عرفات با این نام خوانده شد. در تحلیلی دیگر درباره وجه نام‌گذاری عرفه گفته‌اند، مردم در این سرزمین به گناه خود اعتراف می‌کنند و از خدا بخشش طلب می‌کنند. معنای دیگر عرفه شکیبایی و تحمل سختی‌هاست.
این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: دامنه کوه عرفات در زمان صدر اسلام، کلاس معرفت و تعالی پیامبر اسلام(ص) بود و بنا به گفته برخی مفسران آخرین سوره قرآن در صحرای عرفات بر پیغمبر(ص) نازل شد و پیغمبر(ص) آن را به مردم و شاگردانش تعلیم فرمود.
وی افزود: رسول گرامی اسلام(ص) در سخنان تاریخی خود در اجتماع عظیم و باشکوه حجاج فرمودند: «ای مردم سخنان مرا بشنوید، شاید دیگر شما را در این مکان ملاقات نکنم. شما به‌زودی به‌سوی خدا باز می‌گردید. در آن جهان به اعمال نیک و بد شما رسیدگی می‌شود. به شما توصیه می‌کنم هرکس امانتی نزد اوست به صاحبش برگرداند. ای مردم بدانید ربا در آیین اسلام، حرام است. از پیروی شیطان بپرهیزید. به شما سفارش می‌کنم که به زنان نیکی کنید، زیرا آن‌ها امانت‌های الهی در دست شما هستند و با قوانین الهی بر شما حلال شده‌اند، من در میان شما دو چیز به یادگار می‌گذارم که اگر به آن دو چنگ زنید گمراه نمی‌شوید، یکی کتاب خدا و دیگری سنت و عترت من است. هر مسلمانی با مسلمان دیگر برادر است و همه مسلمانان جهان با یکدیگر برادرند و چیزی از اموال مسلمانان بر مسلمانی حلال نیست مگر اینکه آن‌را به رضایت به‌‌دست آورده باشد.»
حسینی اظهار کرد: برخی از اعمال شب و روز عرفه شامل احیا، نماز و عبادت در شب عرفه، دعا در شب عرفه که گفته شده است مستجاب می‌شود، زیارت امام حسین(ع) در شب عرفه، غسل، روزه روز عرفه که اگر سبب ضعف و مانع از دعا و مناجات نشود.
عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن با اشاره به قرائت دعای عرفه امام حسین(ع) که بهتر است بعد از نماز عصر باشد، گفت: قرائت دعای عرفه امام سجاد(ع) که در صحیفه سجادیه موجود است، زیارت امام حسین(ع) در روز عرفه، زیارت حضرت اباالفضل‌العباس(ع) و اعتراف و اقرار به گناهان، دو رکعت نماز که در رکعت اول بعد از حمد، سوره توحید و در رکعت دوم بعد از حمد، سوره کافرون خوانده می‌شود، سپس چهار رکعت نماز که در هر رکعت بعد از حمد، 50 مرتبه سوره توحید از اعمال روز عرفه است.
وی صحرای عرفات را همایش شناخت و خودسازی امام حسین(ع) دانست و افزود: حضرت سیدالشهدا، امام حسین(ع) بعد از ظهر روز عرفه همراه با فرزندان و گروهی از اصحاب از خیمه‌های خود در صحرای عرفات بیرون آمدند و خود را به دامنه «کوه رحمت» رساندند و سمت چپ کوه رو به کعبه همایشی ماندگار را برپا کردند که موضوع آن شناخت خویشتن، خودسازی و درک عمیق و شور انگیز خدا بود. دعای عرفه در حقیقت گزارشی تفصیلی از این همایش باشکوه است که از زبان توحید جاری و ساری شده است.
استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: فهرست مطالب این همایش عبارت از شناخت خدا و صفات الهی، خودشناسی، شناخت جهان، شناخت آخرت، شناخت پیامبران، پرورش نفس، پرورش سلوک اخلاقی و عرفانی، درک رحمت خدا، ضرورت توبه، بازگشت به‌سوی خدای مهربان، دور کردن صفات نکوهیده از خود با تسبیح پروردگار و فراگیری راه تعلیم و تربیت از خدا بود.
وی اضافه کرد: شناخت و درخواست بهترین‌ها، تبدیل خودپرستی نفس به خداپرستی، تبدیل خودبرتربینی نفس به تواضع و فروتنی و تبدیل خودخواهی نفس به ایثار و غیرخواهی و تعلیم مفاهیم و ادبیات قرآن از دیگر مطالب این همایش بود.
عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن بیان کرد: در عرفه و آن فضا باید به نعمت‌ها و امکاناتی که خداوند متعال داده است، توجه کنیم و دیگری کار‌هایی که خودمان انجام دادیم؛ در واقع عرفه فرصتی برای ارزیابی خویشتن و دوری از ریا، آلودگی و خودخواهی است.
حسینی گفت: حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع) در فراز‌هایی از دعای عرفه نعمت‌های خدا را نام می‌برد و در ادامه ضعف‌های خود را یادآور می‌شود؛ کوتاهی‌ها، کار‌هایی که انسان باید انجام می‌داده و انجام نداده است؛ وقتی معارف و آگاهی حاصل شد موجب می‌شود که برای حق حریم قائل شوی و در نتیجه به محرمات شعور پیدا کنی. بعد از عرفات، انسان به مشعرالحرام می‌رسد و مشعر تنها نیست تا بگوییم مگر شعور بعد از عرفات است، بلکه مشعرالحرام است و در روایات آمده که همه اعضا و جوارح انسان، هر کدام شعور به حرام پیدا می‌کنند و همچنین گوش و سایر اعضا می‌فهمند چه کرده‌اند.
وی اضافه کرد: انسان در آن فضا به ذنوب و تقصیر‌های خودش و به شکستن حریم‌ها واقف می‌شود و با معرفت یافتن به حق، حق برای او حریم پیدا می‌کند، همچنین امام حسین(ع) در دعای عرفه تحولات نفسانی را به تصویر می‌کشد.
عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن با بیان اینکه در حوزه دعا فعالیت و پژوهش‌های گسترده انجام نداده‌ایم، گفت: شاید یکی از دلایلش این باشد که ما دعا را یک تفسیر غیر معرفت‌شناسانه فهم کرده و ژرفای معرفتی آن را فهم نکردیم و دعا را یک رابطه شخصی بین بنده و خدا پنداشته‌ایم.
الهام حلاجیان
انتهای پیام
