قانون دهه ۶۰ پاسخگوی نیازهای انتخاباتی امروز نیست

به گزارش ایکنا از قزوین، عباسعلی کدخدایی، رئیس پژوهشکده شورای نگهبان، در همایش بزرگداشت سالروز تأسیس شورای نگهبان که شب گذشته، ۲۶ تیر در سالن همایش‌های دانشگاه بین‌المللی امام‌ خمینی(ره) برگزار شد، گفت: بر کسی پوشیده نیست که جمهوری اسلامی ایران با چه هزینه سنگینی شکل گرفته و چه ایثارگری‌هایی که برای تحقق نظام اسلامی انجام شده است. قطعاً همه این‌ها از نفَس الهی امام راحل نشئت گرفت که مسیر انقلاب را مشخص کرد و به لطف خدا در بهمن ۱۳۵۷ انقلاب اسلامی رقم خورد و بعد از آن هم نظام اسلامی مستقر شد.

وی اظهار کرد: از ابتدا شعار انقلاب، احیا و اجرای احکام اسلامی بود؛ خواستی روشن و صریح که آثار و اسناد آن در تاریخ ماندگار شده و بر کسی پوشیده نیست. حرکت امام خمینی(ره) بر اساس موازین و آموزه‌های اسلامی و با مشارکت مردم بود. امام خود را از مردم جدا نمی‌دانست و سال‌ها تحمل کرد تا مردم به این مسیر سوق پیدا کنند که مستندات تاریخی هم گویای این حقیقت است و دوست و دشمن به آن اذعان دارد.

عضو حقوقدان شورای نگهبان بیان کرد: نظام مردم‌سالاری از آموزه‌های دینی استخراج شده و هیچ شباهتی با نظام‌های سیاسی غربی ندارد. ما مردم‌سالاری را از دل احکام اسلامی استخراج می‌کنیم و نظام اسلامی بدون حضور مردم معنایی ندارد. مسئله مردم‌سالاری دینی باید در دانشگاه‌ها و کلاس‌های درس تبیین شود، چون گاهی افرادی در صدد عیب‌جویی هستند اما نظام اسلامی مبتنی بر احکام دینی است که یکی از پایه‌های آن هم مردم سالاری است.

انتخابات پایه‌ مردم‌سالاری دینی است

وی ادامه داد: وظایف شورای نگهبان نظارت بر مصوبات مجلس و بررسی و اعلام نظر در رابطه با آن و تفسیر اصول قانون اساسی است اما آنچه شورای نگهبان به آن شناخته می‌شود انتخابات است. اصل ۹۳ قانون اساسی به دامنه نظارت شورای نگهبان اشاره کرده است اما بر همگان روشن است که هر سازه‌ای در مراحل تشکیل و در ادامه کار به ناظر نیاز دارد تا به انحراف کشیده نشود و این موضوع در مسائل اجتماعی و سیاسی هم نیازمند نظارت‌های دقیق و چارچوب‌بندی شده است.

کدخدایی با تأکید بر اینکه «انتخابات» پایه‌ مردم‌سالاری دینی است، گفت: انتخابات روشی برای نیل به مردم‌سالاری دینی است که به دقت و نظارتی مؤثر نیاز دارد. باید مراقبت شود افرادی که شایستگی و صلاحیت دارند وارد گردونه‌ انتخابات شوند؛ اگرچه به صورت مطلق نمی‌توان مؤلفه‌های شایستگی واقعی را بیان کرد و سازوکار آن با عقل محدود انسانی تعیین و سنجیده می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: برخی معترض‌اند که شورای نگهبان نباید بررسی صلاحیت داشته باشید و عدم گزینش قبل از مردم و قبل از انتخاب را مطرح می‌کنند که نوعی جدل است و بحثی منطقی نیست چراکه برای انجام هر کار معمول و پیش پا افتاده‌ای همواره به دنبال فردی صالح هستیم پس چگونه است که برای انتخاب متصدی یک رکن اصلی نظام نباید بازرسی و تحقیق و تأیید صلاحیت صورت گیرد؟

این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: قانون اساسی در اصل ۹۹ نظارت را بر عهده شورای نگهبان قرار داده است. شورای نگهبان موظف به حراست از آراء مردم است. در روند برگزاری انتخابات هم باید برای مردم اطمینان حاصل شود و مردم مطمئن باشند که حق‌الناس رعایت می‌شود. وظیفه ما پاسداری و صیانت از آراء داخل صندوق است.

ابزارهای نظارت کافی نیست

وی با بیان اینکه ابزارهای نظارت کافی نیست، خاطرنشان کرد: اساس قانون ما به دهه شصت بازمی‌گردد که تقریباً سالی ۲ بار مورد جرح و تعدیل مجلس قرار می‌گیرد اما هنوز قانون انتخابات اصلاح نشده است و کماکان هیچ مجلسی نتوانسته قانون جامع انتخابات را تنظیم کند. قانون دهه ۶۰ پاسخگوی نیازهای انتخاباتی ما در سال ۱۴۰۲ نیست اما با تمام این کاستی‌ها ما نمی‌توانیم وظیفه خود را ترک کنیم و باید با همین قانون کار خود را انجام دهیم اما معتقدیم که قانون انتخابات باید اصلاح شود در غیر این صورت اعتراضات باقی خواهد بود.

کدخدایی اعلام کرد: شورای نگهبان تنها جایی است که نمی‌تواند محصولات خود را تضمین کند و برای این موضوع راهکاری نداریم و تنها با مستندات پرونده و سوابق فرد مواجهیم که نسبی است و تنها مربوط به زمان بررسی است و ممکن است بعداً از بررسی مرتکب تخلفات آیین نامه‌ای شود. نماینده در مجلس مرتکب تخلف شده و ما می‌بینیم اما نمی‌توانیم کاری انجام دهیم چون مکانیزمی در قانون پیش‌بینی نشده است.

وی افزود: اگر کسی در انتخابات منتخب شد قبل از تأیید اعتبارنامه، شورای نگهبان می‌تواند عنوان کند که این فرد صلاحیت ندارد و تاکنون ۳ مورد در این رابطه صورت گرفته است و به تازگی در مجلس شورای اسلامی هم تصویب شد که اگر صحت انتخابات اعلام نشده باشد، شورای نگهبان می‌تواند صلاحیت را رد کند. اینها نکات مهمی است که باید در موضوع انتخابات مورد توجه قرار گیرد.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: این امر مطرح می‌شود که آیا می‌توان تضمین کرد که یک فرد دارای صلاحیت‌های عمومی و انسانی خوب و شایسته می‌تواند نماینده‌ای خوب و یا رئیس جمهور خوبی باشد؟ خیر چون ابزاری نداریم و چنین موضوعی در اذهان نیست، اما در اعتراضات مردم نسبت به انتخابات این موارد هم به ما منتقل می‌شود.

عضو حقوقدان شورای نگهبان در پایان گفت: در انتخابات نباید نگاه صفر یا صدی داشت بلکه باید از همه ظرفیت‌ها استفاده کرد. اگر کسی نظام و قانون را قبول دارد باید در چارچوب نظام و برای اهداف آن کار کند و همه باید کمک کنیم. طبق تجارب و سوابق ۲۲ ساله خود در همکاری با شورای نگهبان شهادت می‌دهم که همه انتخابات‌های ما در صلاحیت و سلامت کامل برگزار شده است و البته باید تلاش کنیم این روند ادامه داشته باشد.