سواد رسانه‌ای مردم برای روایت اربعین را ارتقا دهیم
مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه معتقد است هر زائر اربعین، یک خبرنگار است، گفت: باید سواد رسانه‌ای مردم را ارتقا دهیم و شورای فرهنگ عمومی در این موضوع وظیفه دارد.
ایمان شمسایی، مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت‌وگو با ایکنا، در پاسخ به اینکه چه تحولی باید در پوشش رسانه‌ای اربعین اتفاق بیفتد و اخبار این رویداد در چه قالبی بهتر می‌تواند عظمت آن را نشان دهد، گفت: رسانه ما چه در حوزه اربعین و چه غیر از اربعین باید بداند در زمینی بازی می‌کند که رقیب آن به اصول حرفه‌ای که ما به آن باور داریم و شاید خودش هم ادعای آن را دارد، باور ندارد و به این اصول عمل نمی‌کند.
وی مثالی مطرح کرد و گفت: برای نمونه رسانه‌های معاند یک خط مطلب منتقدانه از سیستم داخلی خودشان منتشر نمی‌کنند. مثلاً رسانه‌ای مثل اینترنشنال اعتراض‌های گسترده و برخورد پلیس با معترضان فرانسوی را پوشش نمی‌دهد اما کوچک‌ترین رخدادی در ایران را در قالبی بغرنج پوشش می‌دهد. رسانه ما می‌گوید من عدالت‌خواه هستم و باید همه چیز را در ایران و خارج پوشش دهم، این مسئله اشکالی ندارد اما رسانه باید این مسئله را بداند که اکنون رسانه ابزاری برای مواجهه است و صرفاً وظیفه اطلاع رسانی ندارد، بلکه ذائقه‌ساز و جریان‌ساز است.
رسانه اکنون خالق رویدادهاست
شمسایی با اشاره به اینکه زمانی مطرح می‌شد که رسانه خالق رویدادها نیست بلکه راوی است اما اکنون رسانه خالق شده است، گفت: مثلاً در سال گذشته این رسانه‌ها بودند که رخدادها را خلق می‌کردند. رسانه‌ها اکنون از شکل راوی رخدادها خارج شده و به خالق وقایع و ابزار عملیات تبدیل شده‌اند. پس باید بدانیم تیتر زدن، انتشار عکس، لید خبر و جزء جزء خبر و اینکه زاویه دید ما به خبر، عناصر و ارزش‌های خبری و هر آنچه از اصول حرفه‌ای در کلاس‌های روزنامه‌نگاری یاد گرفته‌ایم، ابزاری شده برای اینکه حرکتی را جلو ببریم یا از آن جلوگیری کنیم.
وی تصریح کرد: بر همین اساس، اقداماتی که قبلاً واجب بوده، اکنون ممنوع و حرام می‌شود و آنچه قبلاً مستحب بوده اکنون واجب است. گاهی شرایطی پیش می‌آید که یک تیم وسط میدان بازی است و 20 دقیقه به پایان بازی مانده، در این شرایط ما نباید مربی را نقد کنیم بلکه باید صبر کنیم بعد از بازی، عملکردها را نقد و مربی را تغییر دهیم.
مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از رسانه‌ها خواست ببینند که صحنه چیست و حق و باطل کدام است و افزود: اربعین صحنه‌ای است که 20 تا 30 میلیون مسلمان، شیعه و غیر مسلمان آزادی‌خواه به محلی رفته‌اند و مناسکی را انجام می‌دهند و عده‌ای هم با انواع و اقسام اهداف از بهداشت گرفته تا امنیت، اسراف و ... می‌خواهند با این قضیه مقابله کنند. رسانه باید بداند رقیب با چه ابزاری جلو می‌آید و با همان ابزار با او مقابله کند.
اربعین را اکنون فقط مثبت ببینیم
وی تصریح کرد: ما باید این ایام را فقط مثبت ببینیم ولی فردای اربعین که مراسم تمام شد شروع کنیم به نقد کردن اینکه چه نقص‌هایی داشتیم و در کجاها بد عمل کرده‌ایم و تحلیل را بر روی این مسئله بگذاریم که تا اربعین سال بعد چه قدر فرصت داریم و طی این مدت چه اقداماتی برای اصلاح روند حضور زائران باید انجام شود.
شمسایی اضافه کرد: اصلی‌ترین کار این است که رسانه صحنه را بشناسد و باور کند؛ گاهی اوقات مهم نیست چه چیزی می‌گوییم، مهم این است که چه چیزی شنیده می‌شود. شما وقتی با فرزندتان جلوی جمع تند برخورد می‌کنید، نگاهی تربیتی دارید اما آنچه از بیرون دیده و شنیده می‌شود، تحقیر فرزند شماست.
وی در پاسخ به این سؤال که روایت زائران از اربعین از طریق شبکههای اجتماعی به شدت افزایش یافته؛ آیا لازم است زائران در قالب زائر خبرنگار آموزش ببینند تا بتوان با شبکههای اجتماعی پیام اربعین را به کل دنیا رساند؟ گفت: باید سواد رسانه‌ای مردم را ارتقا داد. خود ما در وزارت ارشاد با ضعفی روبه‌رو هستیم که قانون هم است. طبق قانون نظارت بر رسانه‌های رسمی وجود دارد اما اکنون متولی رسانه‌های نوظهور چه کسی است؟ آیا شما می‌توانید بگویید که همه سخنان رسانه‌ای که صرفاً مجوز از وزارت ارشاد دارد خوب است و هر رسانه‌ای مجوز ندارد حتماً اشتباه فکر می‌کند. شاید به آن رسانه اجازه فعالیت ندهیم اما نمی‌توانیم رسانه‌های جدید را نبینیم. صفحه اینستاگرام فردی که اطلاع‌رسانی می‌کند مگر اشکال دارد؟ شاید فقط باید برود و مسیر قانونی خود را طی کند. ولی ما باید بدانیم که صدا و سیمای ما، وزارت ارشاد ما و نهادهای فرهنگی ما باید در اصل قوانین خود بازنگری کنند و این فضا باید متولی پیدا کند. مرکز ملی فضای مجازی ایجاد کرده‌ایم اما آیا این مرکز متولی است؟ نمی‌دانم.
شمسایی در پاسخ به این سؤال که چه نهادی را متولی آموزش سواد رسانه‌ای به مردم می‌دانید؟ گفت: معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد می‌گوید کسی که از هیئت نظارت بر مطبوعات مجوز می‌گیرد، متولی اداره آن رسانه است. حتی خبرنگار را هم درگیر نمی‌کند و فقط صاحب امتیاز و مدیر مسئول را موظف می‌داند که این مسئله به نظر من اشکال دارد. ما نسبت به خبرنگار سکوت داریم یعنی حمایتی که از خبرنگار می‌کنیم الزام‌آور نیست و صرفاً از آنها می‌خواهیم در «ای رسانه»(سامانه جامع رسانه‌های کشور) ثبت نام کنند.
شورای فرهنگ عمومی؛ مسئول ارتقای سواد رسانه‌ای مردم
وی ادامه داد: ولی به هر حال ما شورای فرهنگ عمومی داریم که متولی آن وزارت ارشاد است و اعضایی دارد و همه دستگاه‌های فرهنگی در آن عضو هستند. فضای مجازی یک فضای حقیقی است و شورای فرهنگ عمومی در این مسئله مسئول است. وزارت ارشاد، سازمان تبلیغات، صدا و سیما و ... نیز در این زمینه مسئول آموزش هستند. صدا و سیما به مردم آشپزی یاد می‌دهد که کار خیلی خوبی است اما سواد رسانه‌ای نیز باید آموزش داده شود.
شمسایی در پاسخ به این پرسش که اگر زائری می‌خواهد پیام اربعین را برساند چگونه و از چه رسانه‌ای باید استفاده کند؟ گفت: ابزار کم نداریم. 13 هزار و 500 رسانه رسمی، پنج هزار پایگاه خبری، 28 خبرگزاری، 330 روزنامه و هشت هزار مجله در کشور داریم. هشت هزار و 500 خبرنگار رسمی و ثبت شده نیز داریم که ممکن است تعدادی از خبرنگاران هم در این لیست نباشند؛ یعنی ظرفیت کمی در حوزه رسانه رسمی نداریم. حتی در تلگرام فیلتر ما هم چیزی که وایرال می‌شود خبرهای خبرگزاری‌های ماست.
وی در پاسخ به این سؤال که سخت خبر یا نرم خبر کدام یک بهتر اربعین را روایت می‌کند؟ گفت: شرایط خبر نحوه پوشش خود را نشان می‌دهد. اربعین یک مسئله جامع است؛ در اربعین از معرفتی‌ترین، عاشقانه‌ترین، عارفانه‌ترین جنبه تا امروزی‌ترین و مکانیکی‌ترین موضوع مثل آب، ماشین، اتوبوس تا زیارت بالاسر و ... مواجهه هستیم و شرایط، انتخاب نوع خبر را تعیین می‌کند و باید از همه ابزارها استفاده کرد.
مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه هر زائر باید خود را خبرنگار بداند ولی با یک تعریف، گفت: گاهی وقتی یک زائر از اربعین باز می‌گردد و خانواده او از وی می‌پرسند که چطور بود و او می‌گوید خیلی عالی بود، همین جمله خیلی عالی بود می‌شود خبررسانی. نباید فکر کنیم که خبرنگار بودن یک کار خاص است و باید مخاطب خاص داشته باشد. من می‌گویم در اربعین هر یک زائر یک خبرنگار است ولی هر کس با عرصه خودش؛ همه خبرنگاریم ولی هر کسی در حد وسع و توان خود.
انتهای پیام
