چرا باید حضرت زهرا(س) را الگو قرار دهیم

سیده فاطمه حسینی، روانشناس و مشاوره خانواده در چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا در تشریح نقش زن در خانواده و اجتماع با نگاه روانشناختی با اشاره به توقعی که دیگران از فرد در جایگاه خود دارند تشکیل‌دهنده نقش اوست، اظهار کرد: یک بانو در فضاهای مختلف می‌تواند نقش‌های مختلفی داشته باشد از نقش مادری و همسری یا دختری و خواهری گرفته تا نقش‌های دیگری که در اجتماع می‌پذیرد.‍ 

وی با ذکر اینکه خانواده یک سازمان است، ادامه داد: سازمان یک پدیده اجتماعی است که به‌طور خودآگاهانه تشکیل می‌شود، دارای برخی اهداف مشخص است، مرزها و حدودی دارد و برای رسیدن به اهداف از قوانین، مراتب و اصولی پیروی می‌کند. خانواده با این تعریف و چارچوب، امروزه تحت تأثیر برخی آسیب‌ها قرار گرفته است و وقتی فضای مجازی و برخی از رسانه‌های در دسترس در حال ترویج فرهنگ‌ بیگانه هستند که پایبند هیچ اصولی نیست و عشق آزاد را تبلیغ می‌کند، حد و مرز خانواده‌ها دچار خدشه می‌شود.

رئیس سابق مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی دانش‌آموزی اداره‌کل آموزش و پرورش استان افزود: همسری که تمام زیر و بم زندگی مشترک خود را برای پدر یا مادر خود برملا می‌کند، سازمان خانواده را دچار خدشه کرده و اهداف و قوانین آن را با مشکل مواجه می‌سازد. خانواده کارکرد دارد که باید تبیین شود، در واقع زن و مرد قرار است در یک محیط کاملاً خصوصی با نام خانواده در کنار هم قرار گیرند و رفتاری خاص و ویژه داشته باشند اما تصور کنید برخی فرهنگ‌های غلط یا برخی فیلم‌ها و محتواهای نامناسب رسانه‌ای چه بلاهایی بر سر این حریم شخصی می‌آورد. 

حسینی با بیان اینکه بهترین تئوریسین‌ها در حوزه خانواده در جوامع غربی کار می‌کنند، توضیح داد: آنان برای موضوع خانواده بسیار هزینه می‌کنند پیداست که خانواده موضوع بسیار مهمی است اگرچه جهان غرب و دنیای استکبار نسخه متفاوتی را برای دیگر مناطق جهان می‌پیچد و تلاش دارد نظام خانواده را از هم بپاشد تا به اهداف منفعت‌طلبانه خود برسد. 

این مشاور و روانشناس با اشاره به اینکه ما به‌عنوان مسلمان و شیعه تعاریف و الصاقات و گزینه‌های زیادی برای تعریف نقش و جایگاه زن داریم، گفت: زن در مقوله حجاب می‌تواند نقش مزاحم را برای جامعه داشته باشد که این مبحث قابل بسط است. متأسفانه در مسئله حجاب با نوجوانان با کلام جذاب و خوشمزه سخن نمی‌گوییم و این در حالیست که دشمنان زرنگ هستند و می‌دانند چه باید بگویند و چه کنند؛ کما اینکه وضعیت امروز حجاب در جامعه با کارهای قوی و گسترده دشمن کاملاً قابل پیش‌بینی بود اما همه ما غفلت کردیم.

این نویسنده و پژوهشگر حوزه روانشناسی با تأکید بر اینکه برای جذب نوجوانان ناگزیر از کار جذاب و بهتر از دشمن هستیم، تصریح کرد: باید به این فکر کنیم که چه کارهایی می‌توان برای جذب یک دختر و پسر نوجوان که در حال جدایی از عالم کودکی و ورود به جوانی هستند، در خانواده‌، مدرسه، مسجد و دیگر فضاها انجام داد.

اهمیت الگو از دیدگاه روانشناختی 

حسینی مقوله الگوها در خانواده و اجتماع را مهم ارزیابی کرد و توضیح داد: ما بانوان الگوی زیبایی با نام حضرت زهرا(س) داریم اما برای ارائه زیبا و جذاب از این الگوی چه کرده‌ایم؟ باید زیباترین واژگان و جملات و قوی‌ترین فیلم‌ها و آثار هنری برای توصیف این الگوی زیبا خلق و به خدمت گرفته شوند. 

وی با یادآوری تئوری روانشناسی «یادگیری اجتماعی» یا «یادگیری مشاهده‌ای یا مدلینگ»، گفت: آلبرت بندورا در پی سال‌ها مطالعه و پژوهش این نظریه را مطرح کرد و معتقد است که زندگی اگر بدون تقلید باشد، تبدیل به یک فاجعه خواهد شد و تقلید است که زندگی ما را تسهیل می‌کند.

این مشاور و روانشناس با طرح این پرسش که چرا باید اهل‌بیت(ع) و فاطمه زهرا(س) را الگو قرار بدهیم، گفت: در پاسخ به این شبهه که مگر می‌شود از انسان‌هایی که چند قرن قبل زیسته‌اند تقلید کرد و الگو گرفت، همین نظریه علمی بندورا کفایت می‌کند. علم روانشناسی قائل است که انسان می‌تواند از طریق مشاهده مدل‌ها و الگوها یاد بگیرد و الگوها باعث می‌شوند که یادگیری آسان شود لذا اهل‌بیت(ع) قابل تقلید هستند و ما می‌توانیم با الگوبرداری از آنان زندگی خود را بر مدار حیات طیبه آن بزرگواران قرار دهیم.

حسینی با ذکر مثالی ادامه داد: انسانی را تصور کنید که هیچگاه سوار خودرو نشده باشد و بخواهد رانندگی یاد بگیرد، قطعاً این انسان در مقایسه با فرد دیگری که همواره سوار خودرو شده و رانندگی دیگران را به چشم دیده است کار دشوارتری در پیش دارد زیرا هیچ ذهنیتی از رانندگی ندارد اما فردی که همواره رانندگی دیگران را شاهد بوده به راحتی خودش نیز می‌تواند رانندگی را یاد بگیرد.

وی با تأکید بر اینکه انسان می‌تواند از مدل‌ها یاد بگیرد، گفت: بندورا ثابت کرده است که نه‌تنها مشاهده الگوها بلکه مطالعه یک متن تخیلی و فانتزی در توصیف یک الگو یا پدیده نیز به شرطی که توصیف جذب‌کننده و زیبایی باشد، می‌تواند تأثیرگذار باشد و فرد از آن الگو بگیرد. اگر فردی حتی بی‌دین بوده و به وجود اهل‌بیت(ع) نیز ایمان نداشته باشد، الگوگیری از این بزرگواران برایش می‌تواند موضوعیت داشته باشد زیرا انسان برای زندگی بهتر ناگزیر از نگاه به الگوها و تقلید از آنها است.

این مشاور و روانشناس در مدارس استان با تأکید بر اینکه بانوان با الگوگیری از حضرت زهرا(س) در خانواده و اجتماع حد و مرز و محدوده خانواده را حفظ می‌کنند، اظهار کرد: بانوان با تأسی به این بانوی بزرگوار و حفظ حجاب و عفاف، نقش مزاحمت برای زندگی و بنیان خانواده‌ها را ندارند و زنان با حجاب بر طبق دستور دین از این نقش انصراف می‌دهند و این اضطراب را به جامعه تحمیل نمی‌کنند.