عواقب ناگوار نادیده گرفتن هشدارهای مکرر حضرت فاطمه(س)

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام علیرضا قبادی، جامعه‌شناس و کارشناس دین به مناسبت شهادت حضرت فاطمه(س) در سلسله یادداشت‌هایی به بررسی خطبه آن حضرت در جمع زنان مدینه می‌پردازد. در ادامه قسمت سوم با موضوع «دلایل شکوه‌آمیز بودن خطبه حضرت فاطمه(س)» از نظر می‌گذرد.

در گفتار قبل اشاره شد که حضرت فاطمه(س) در دو خطبه فدکیه و عیادت(خطبه آن حضرت در جمع زنان مدینه)، لحنی شکوه‌آمیز دارد. صدیقه طاهره در آغاز خطبه عیادت، پس از ستایش پروردگار و صلوات بر پیامبر(ص) خطاب به زنانی که به ملاقات او آمدند، فرمودند: «به خدا قسم از دنیای شما بیزار و مردان شما را دشمن می‌‌دارم»! در این گفتار درصدد هستیم تا دریابیم چرا آن حضرت چنین لحنی را در ملاقات با زنان مدینه برگزیدند.

در گفتار پیشین پنج رخداد مهم را در شش ماه پایان زندگی حضرت زهرا(س) برشمردیم. وعده کردیم که در این گفتار موضع حضرت فاطمه(س) را در قبال این رویدادها بررسی کنیم تا دلائل خشم و ناراحتی آن حضرت نسبت به مردان مهاجر و انصار روشن شود. در این گفتار قصد نداریم با رویکرد تاریخی یا کلامی به هریک از رویدادها به طور جداگانه بپردازیم زیرا افزون بر آنکه در چنین رشته‌هایی تخصص نداریم، با هدف این کوتاه گفتارها هم چندان سازگار نیست.

ما در این گفتار سعی می‌کنیم به صورت ساختاری، خط سیر تحولات را در رویدادهای پنچگانه رصد کنیم تا دریابیم که از رخداد نخستین(غدیر خم) تا رخداد پایانی(سقیفه و فدک)چه تغییری ایجاد شده و حضرت زهرا(س) چه موضعی در مقابل این تغییرات اتخاذ کرده است.

چنانچه خط سیر رویدادهای مذکور را به صورت کلی شناسایی کنیم، در می‌یابیم که در نقطه آغازین این رویداد یعنی غدیرخم، علی(ع) (نه هیچ فرد دیگری) از سوی پیامبر(ص) به عنوان حاکم / امام جامعه اسلامی معرفی شدند. در رویدادهای پایانی، یعنی شورای سقیفه، امام علی(ع) حتی در تعیین جانشینی پیامبر(ص) حضور هم‌ ندارد و ... .

این تغییر از منظر حضرت زهرا(س) صرفا جابجایی فردی با فرد دیگر نیست چنانکه برخی آگاهانه یا از روی ناآگاهی چنین تصور می‌کنند؛ بلکه تغییر در بنیاد فرهنگ نبوی و تهدید تداوم این سنت و فرهنگ است. حضرت زهرا (س) کنار گذاشتن امام علی(ع) را مساوی با از بین رفتن دستاوردهای رسالت محمد(ص) می‌داند. ایشان در خطبه عیادت به صراحت بیان می‌فرماید: «وای بر آنان، جانشینی پیامبر را از جایگاهش کندند و از پایگاه رسالت دورش کردند؛ و.... همانا این زیانی آشکار است». دلیل اصلی بیزاری حضرت زهرا از مردنمایان روزگار خود چنانکه در خطبه عیادت تصریح شده است، این است که آنان: به گاه عمل جدی، شوخی می‌کنند و هنگام‌ اقدام مسئولانه، سستی می‌ورزند؛ چقدر زشت است فساد عقیده، و چه چقدر قبیح است گمراهى افکار و لغزش اراده‌ها و ... آنگاه حضرت با استناد به آیه قرآن کریم عواقب ناگوار چنین رفتاری را متذکر می‌شود و می‌فرماید: چه بد اعمالى از پیش برای خود فرستادند، نتیجه آن، خشم خداوند و عذاب جاودانه است. خطای بزرگ و ناصواب بسیاری از چهره‌های مهم از صدر اسلام تاکنون درباره شکوه و اعتراض حضرت فاطمه این است که انان، اعتراض و شکوه حضرت زهرا(س) را به امر شخصی و فرعی تنزل و تقلیل دادند و از عمق اندیشه حضرت زهرا(س) و عواقب خطرناک چنین تغییری یا بی‌خبرند، یا نفعشان در بی‌خبری است. حضرت زهرا(س) به پیامدهای ناگوار چنین تغییری آگاهی دارد، همین آگاهی و احساس مسئولیت سبب شده است تا هستی خود را در راه مبارزه با آن انحراف و اعوجاج بزرگ و مهم فدا کند. حضرت در جای دیگر خطبه فرمود: پس، پیش بیایید و بشنویید. اگر زنده بمانید، روزگار کارهای عجیب به شما نشان می‌دهد و... .

تاریخ به خوبی، عواقب ناگوار نادیده گرفتن هشدارهای مکرر آن حضرت را به تصویر کشیده است. شاید فاجعه بارتر از همه، آنگاه بود که فرزند فاطمه(س) و نوه پیامبر خدا(ص) برای اجرای حق و عدالت فریاد زد و حاکم اسلامی را به شیوه و سنت پیامبر خدا(ص) دعوت کرد و پاسخی جز شمشیرها نیافت.

 باید دلیل اصلی اعتراض و لحن شکوه آمیز خطبه دختر پیامبر(ص) را در امثال چنین عواقب و پیامدهای ناگوار و غیر قابل جبران ملاحظه کرد که دیگران یا از آن غفلت داشته و دارند و یا می‌خواهند نادیده بنگارند؛ زیرا حاکمیت و امامت امام علی(ع) مانع بقا و تداوم حیات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آنها بوده و خواهد بود.