توجه به سعدی اهمیت دادن به هویت ملی است + صوت
یک تهیه‌کننده سینما و تلویزیون گفت: توجه به سعدی و ادبیاتش در حقیقت اهمیت دادن به هویت ملی است.
نخستین روز اردیبهشت، سالگرد بزرگداشت حکیم سعدی شیرازی است. این شاعر بزرگ و فخر ایران‌زمین با اشعار و داستان‌های خود برای فرهنگ و ادبیات کشورمان ذخایری ارزشمند خلق کرده است.
بدین مناسبت خبرنگار ایکنا پیرامون دلایل کم‌کاری در پرداختن به اقتباس از آثار این شاعر در سینما و تلویزیون با احمدرضا اسعدی تهیه‌کننده و بازیگر تلویزیون که فارغ‌التحصیل ادبیات نمایشی است، گفت‌وگویی انجام داده که در ادامه با آن همراه می‌شویم.
ایکنا – سینمای غرب در حوزه اقتباس بسیار پر کار است. بسیار از داستان‌های نویسندگان بزرگی چون شکسپیر، دیکنز، هوگو، دوما و... بارها تبدیل به فیلم و سریال شده اما در ایران داستان‌های سعدی در «گلستان» کمتر مورد توجه است. پیرامون دلایل این موضوع توضیح دهید.
در ابتدای سخن یاد معلم بزرگ؛ سعدی شیرازی را گرامی می‌دارم. افتخار من این است در دوران کودکی به مدد تشویق خانواده «بوستان» و «گلستان» را نوش جان کرده‌ام. اشعار این شاعر گرانقدر به دلیل گویش همه‌فهم آن نزد ایرانیان بیش از دیگر اولیای معرفت این سرزمین رایج است. حضرت سعدی می‌فرماید؛ «سعدی! چو جورش می‌بری نزدیک او دیگر مرو؛ ای بی‌بصر! من می‌روم؟ او می‌کشد قلاب را» این کلام سعدی در قرآن هم بارها ذکر شده است. خداوند در سوره الرحمن می‌فرمایند؛ «فَبِأَيِّ ءَالَآءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَان»، «پس کدامیک از نعمت‌های پروردگارتان را تکذیب می‌کنید؟».
راجع به متون سعدی بزرگانی چون؛ علی حاتمی، بهرام بیضایی و جعفری‌جوزانی کارهایی انجام داده‌اند. اما آثاری که در این رابطه ساخته شده، بسیار اندک است. بنده کمترین در حوزه متون کهن بیش از 40 سال است که کار کرده و نمایشنامه‌هایی نیز در این رابطه اقتباس کرده‌ام ولی هیچگاه حمایتی برای ساخت آن مهیا نشد. بخشی از چرایی این کم‌کاری نیز به کمبود بودجه مربوط می‌شود که در این رابطه وجود دارد.
ساحت اقتباس ادبی را اگر در سینمای جهان ببیند، لذت خواهید برد. این امر تنها مختص به سینمای آمریکا نمی‌شود بلکه دیگر کشورهای جهان نیز در این رابطه فعال شده‌اند. برای نمونه به کشور کره جنوبی اشاره می‌کنم. این کشور در حوزه ادبیات و فلسفه کارهای متعددی تولید کرده است. دلیل این توجه به اقتباس‌های ادبی هم یک دلیل روشن دارد. توجه به ادبیات و بزرگانی چون سعدی در حقیقت اهمیت دادن به هویت ملی است.
ایکنا – اگر قرار باشد پیرامون شیخ اجل فیلم یا سریالی ساخته شود آن اثر چه بخش یا آثاری از زندگی وی را می‌تواند در برگیرد؟
تمامی بخش وجودی سعدی را می‌توان مورد نظر قرار دارد اما در حوزه اخلاق دریایی از معانی در کلام شیخ اجل وجود دارد که انتظار می‌رود در آثار ادبی و هنری مورد توجه قرار گیرد اما مهم اینجاست که اراده کافی در این رابطه وجود ندارد درحالی‌که وزارتخانه‌ای که عنوان فرهنگ را یدک می‌کشد باید در این رابطه تمرکز کافی داشته باشد. در دهه هفتاد روی عطار نیشابوری کاری مفصل انجام دادم اما هیچگاه از آن تحقیقات استفاده نشد. این بی‌توجهی ما در حالیست که کشورهای همسایه روی مفاخر ادبی ایرانی متمرکز شده و تلاش می‌کنند با ساخت فیلم آنها را برای خود مصادره کنند.
ایکنا – اینکه در این رابطه کم‌کار هستیم امری روشن است پیرامون دلیل آنهم بارها صحبت شده اما هنوز نتیجه‌ای حاصل نشده است. نکته اینجاست معدود آثاری که در این رابطه ساخته شده، عمدتاً کارهای در خور توجهی نیستند. برای ساخت فیلم یا سریال پیرامون بزرگانی چون حضرت سعدی از چه کلیشه‌هایی باید پرهیز کرد؟
اولین شرط در این زمینه، عشق است. ساخت فیلم درباره مفاخر ادبیات تنها با کار حرفه‌ای شکل نمی‌گیرد بلکه باید این عرصه را درک و لمس کرد. نمود بارز این امر را می‌توان در کارهای مرحوم علی حاتمی دید. وی عاشق ادبیات بود و از او به عنوان سعدی سینما نام می‌برند. زمانی که این ویژگی شکل گیرد مطمئن باشید آثار تولیدی در این رابطه از آسیب‌های احتمالی بری خواهند بود. جدا از عشق، آگاهی نیز شرطی مهم است بنابراین هر فردی که می‌خواهد در این عرصه کار کند باید از وجود استاد راهنما بهره ببرد.
ایکنا – مطلب پایانی به ساخت اقتباس‌های ادبی برای کودکان مربوط می‌شود. داستان‌های سعدی روایتی جذاب و همه‌فهم دارد.در این رابطه سریالی انیمیشنی با عنوان «سفرهای سعدی» ساخته شد. تولید چنین کارهایی را چگونه ارزیابی می‌کنید. آیا می‌شود به واسطه این قبیل تولیدات کودک و نوجوانان را به سمت ادبیات سوق داد؟
اتفاقاً برخی قسمت‌های این مجموعه را دیدم. این کار روایتگر سفرهای سعدی با زبانی شیرین و جذاب است. برای همین کودک با آن ارتباط برقرار می‌کند؛ ارتباطی که سبب آشنایی شده و در آینده تبدیل به عشق می‌شود. با این توضیح ضروری می‌دانم آثاری که در این حوزه، تولید می‌شود حتماً از بهترین امکانات سود ببرند تا فیلم و سریال‌های در خور توجه ساخته شود.
آشنایی کودکان با اقتباس‌های ادبی تنها جذب مخاطب نیست بلکه آشنایی او را با فرهنگ ملی و بومی رقم می‌زند. این امر در قادر است فرهنگ این سرزمین را شکل دهد. پس خواهش و توصیه من از مسئولان این است که اولیای معرفت را در مرکز توجهات خود در تولیدات نمایشی قرار دهند.
انتهای پیام
