اخلاق اجتماعی در جوامع کنونی
مدیر گروه اخلاق و تربیت انسانی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی گفت: مسئولان رده بالا و همچنین والدین می‌توانند با رفتارهای خود و رعایت وظایف انسانی که برعهده آن‌هاست، جامعه با اخلاقی را ایجاد کنند.
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا وطن‌دوست، مدیر گروه اخلاق و تربیت انسانی در بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، در خصوص نسبت اخلاق و به نوعی اخلاق اجتماعی در جامعه کنونی اظهار کرد: شاخص‌های اخلاقی مقوله‌ای است که ممکن است از برخی موارد و زیر مجموعه‌هایی ناشی شود، به‌عنوان مثال می‌توان گفت که اگر در خانواده‌ای پدر و مادر دروغ و یاغی‌گری کنند، فرزند آن‌ها بی‌اخلاق بار بیایند، با همین شاخصه‌ها بزرگ شوند و به نوعی این شاخصه‌ها در آن‌ها نهادینه شود و یا اینکه اگر مسئولان رده بالا دروغی بگویند، به بد اخلاقی دچار شوند و همین امر باعث می‌شود که مردم با خود گمان کنند که مسئولان دروغ می‌گویند، پس ما چرا مقوله‌های اخلاقی را رعایت کنیم و به آن‌ها پای‌بند باشیم.
وی ادامه داد: اما این در حالی است که اگر چنانچه خانواده به اخلاق توجه داشته و به آن پای‌بند باشد، قطعاً فرزندان آن‌ها هم با شاخصه‌های اخلاقی رشد پیدا خواهند کرد؛ بنابراین اگر در خانواده پدر و مادر، اگر مسئولان رده بالا در جامعه پای‌بند به مقوله اخلاق باشند، قطعاً شهروندان هم اخلاق را در زندگی خود به کار خواهند گرفت.
مدیر گروه اخلاق و تربیت انسانی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی بیان کرد: از این رو می‌توان گفت اخلاق زمانی زنده و نهادینه می‌شود که بالادستی‌ها، مربیان، مادران و پدران و در واقع خانواده ما پای‌بند به اخلاق باشند و از این طریق است که می‌توان اخلاق را در جامعه نهادینه کرد.
وی تصریح کرد: در واقع هر دو طرف در این رابطه موظف هستند که این امور را رعایت کنند، زیرا که یک وظیفه فردی است و من مسلمان باید با توجه به دینی که به آن باور دارم، آن را رعایت کنم و پای‌بند به آن باشم.
وطن‌دوست افزود: همچنین با توجه به اینکه انسان موجودی اجتماعی است و نمی‌تواند برای همیشه از جامعه دوری کند، چرا که نکته مثبتی نیست، بنابراین می‌توان گفت که انسان علاوه بر اینکه موظف است اخلاق را به عنوان یک وظیفه دینی رعایت کند، در اجتماع هم موظف است که این وظیفه اجتماعی خود نسبت به دیگران را رعایت کرده و چنین ارتباطی را نیز برقرار کند.
تبیین مسئولیت‌های انسان
وی افزود: انسان موجودی است که از مسئولیت‌های زیادی برخوردار بوده و این مسئولیت‌ها را می‌توان در چندین بخش تبیین کرد، از جمله این مسئولیت‌ها می‌توان به مسئولیت انسان نسبت به خدا که آدمی را آفریده و مسئولیت‌هایی را در قبال او بر عهده دارد، اشاره کرد. به عنوان مثال، مسئولیت انسان نسبت به خدا ایجاب می‌کند که انسان، خدا دوست، خداجو و خداباور باشد و او را بندگی کند و نسبت به نعمت‌هایی که به او عطا کرده نیز سپاسگزار باشد و از نافرمانی خدا نیز پرهیز کند.
وطن‌دوست ادامه داد: همچنین مسئولیت انسان نسبت به خویش مانند حفظ حرمت، حفظ موقعیت اجتماعی در طبیعت نسبت به سایر موجودات عالم و مسئولیت اجتماعی انسان نسبت به دیگران که موضوع گسترده‌ای بوده نیز از جمله مسئولیت‌های دیگری است که بر عهده انسان قرار دارد و وظیفه دینی خود می‌داند که آن‌ها را رعایت کند.
مدیر گروه اخلاق و تربیت انسانی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی تصریح کرد: اما آنچه که در اینجا مورد نظر است، مسئولیت انسان در برابر دیگران است که بخشی از این امر به اخلاق مربوط می‌شود.
وی ادامه داد: همانطور که گفته شد، انسان دارای چند نقش است و در مقابل این نقش‌ها باید یکسری قوانینی را رعایت کند که همه این امور به مسائل اخلاقی بازمیگردد و باید آن‌ها را به‌درستی رعایت کند و به آن‌ها توجه داشته باشد. از این رو می‌توان گفت که هر رفتار، برخورد و وظیفه‌ای که انسان‌ها باید نسبت به یکدیگر آن‌ها رعایت کنند، در واقع به مسئولیت اجتماعی آن‌ها بازمیگردد.
وطن‌دوست گفت: تقریباً تمام جوامع بشری نسبت به این موضوع اذعان دارند که انسان یک موجود اجتماعی است و برخلاف سایر موجودات این اجتماعی بودن انسان یک سری اقتضاعاتی دارد که این اقتضاعات به بعد مسائل اخلاقی جامعه مربوط می‌شود.
صداقت؛ بعد دیگری از اخلاق
مدیر گروه اخلاق و تربیت انسانی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی افزود: این در حالی است که روایات فراوانی از امام سجاد(ع) وجود دارد که نشان می‌دهد ایشان به حقوق اجتماعی توجه داشته‌اند و به این مقوله مهم نیز سفارشات بسیاری کرده‌اند.
وی گفت: در واقع ما انسان‌ها در هر پست و مقامی که در حال فعالیت هستیم، با توجه به اینکه صداقت باید در تمامی نقش‌هایی که برعهده ما قرار دارد، از این رو نیز باید این مهم را در رفتار و اعمال خود رعایت کنیم و به آن توجه داشته باشیم، بر همین اساس است که همواره باید صداقت در گفتار و رفتار ما نیز وجود داشته باشد.
وطن‌دوست ادامه داد: همچنین یکی دیگر از مسائل اخلاقی را که در این میان می‌توان به آن اشاره کرد، موضوع عدالت و پرهیز از اجحاف است. عدالت یک مقوله بشری است نه انسانی، زیرا که در تمام جوامع بشری از این مقوله مهم به‌عنوان موضوع اخلاقی یاد شده که طرفداران زیادی هم دارد و نیاز است که اگر بخواهیم اخلاق را در رفتار خود داشته باشیم، باید در ابتدا عدالت را در رفتار خود به کار گیریم.
مدیر گروه اخلاق و تربیت انسانی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی با اشاره به اینکه انسان موجودی اجتماعی است، گفت: از این رو انسان براساس اجتماعی بودنش وظیفه دارد که به هم نوع خود، بی‌بضاعتان و افرادی که مشکل جسمی و یا هر مشکل دیگری که دارند کمک کند که این کار خود به نوعی یک حس نوع دوستی را درون او ایجاد می‌کند.
وی اضافه کرد: همچنین علاوه بر حس نوع‌دوستی، خیانت نیز یکی دیگر از مقوله‌هایی است که اگر هر انسانی در هر پست و مقامی هم که باشد اگر پای بند به مقوله اخلاق باشد می‌تواند از این موارد پرهیز کرده و موارد دیگری که بر عهده اوست را رعایت کند.
تفاوت جامعه اخلاقی و غیراخلاقی
وطن‌دوست با اشاره به تفاوت جامعه اخلاقی با جامعه غیراخلاقی تصریح کرد: در واقع در موضوع تفاوت جامعه اخلاقی با جامعه فاقد اخلاق باید گفت که با توجه به نکاتی که اشاره شد، در جامعه اخلاقی آرامش حاکم است، زیرا هنگامی‌که مسائل اخلاقی رعایت شود در این صورت دیگر آن حالت بدبینی نسبت به دیگران وجود ندارد و این امر کاهش پیدا خواهد کرد که در این صورت نیز آرامش بر جامعه حاکم می‌شود، اما اگر در جامعه‌ای که بی‌اخلاقی در آن حاکم باشد، در آن صورت دیگر خوش‌بینی وجود نخواهد داشت و افراد دیگر نمی‌توانند به یکدیگر اعتماد داشته باشند.
مدیر گروه اخلاق و تربیت انسانی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی بیان کرد: امروزه در برخی از جوامع انواع دزدی‌ها، سیم‌خار دارها، حفاظ‌ها، نرده‌ها و موضوعات امنیتی که در جامعه وجود دارد، ناشی از این است که بداخلاقی در جامعه ما پررنگ است و این باعث شده که افراد به یکدیگر اعتماد نداشته باشند، اما این در حالی است که اگر بداخلاقی در جامعه کمرنگ شود و جای خود را به اخلاق دهد، حتی مسائل و مشکلات مادی هم کاهش پیدا خواهد کرد.
انتهای پیام
