انتشار کتبی قابل توجه در حوزه دین/ کاهش 70 درصدی تیراژ کتاب

 

هدف از گزارش پیش رو، بررسی مشکلات نیست، بلکه گزیده‌ای از مهمترین تولیدات ناشران در شرایط فعلی آمده است تا مخاطبان علاقه‌مند بتوانند از آثار مورد علاقه خود مطلع شوند. در این گزیده‌ها، معرفی مختصری از کتاب نیز آمده است.  

 

کتاب «میهن‌پرستی برای تمام فصول؛ شهید دکتر سیدحسین فاطمی» نوشته سیدعلی حق‌شناس به همت نشر پارس میهن منتشر شده است. این کتاب مروری بر زندگی و مبارزات سیاسی سیدحسین فاطمی تا مقطع شهادت او و انعکاس این‌اتفاق در ایران و جهان دارد. فاطمی از خاندان علمای شهر نائین بود و علاوه بر سیاست، در زمینه روزنامه‌نگاری هم عنصری فعال بود. فعالیت‌ها و مقالات تند ضداستعماری و ضدسلطنت پهلویِ او باعث شد محمدرضا شاه به‌شخصه کینه شدیدی از او به دل بگیرد و پس از پیروزی کودتای ۲۸ مرداد و سرنگونی دولت مردمی مصدق، اصرار و تاکید زیادی از خود برای اعدام فاطمی نشان دهد.

 

انتشارات دلیل ما بیست و هشتمین چاپ کتاب «بلندترین داستان غدیر: به روایت حذیفه یمانی برای یک جوان ایرانی در مدائن» اثر محمدرضا انصاری را منتشر کرده است. این داستان از این قرار است که یک جوان کنجکاو ایرانی در شهر مدائن به محضر صحابی گرانقدر پیامبر (ص) به‌نام حذیفه یمانی می‌رسد. این دوران حذیفه به فرمان امیرالمومنین (ع) حاکم مدائن است و آن جوان پس از ۲۵ سال حکومتِ سه خلیفه اول، با پرسش در مورد «امیرالمومنین حقیقی» سوالاتی را مطرح می‌کند که حذیفه را به سخن وا می‌دارد و حذیفه بلندترین و کامل‌ترین داستان واقعه غدیر را با ذکر جزئیات بسیاری نقل می‌کند. ذکر اسناد و مدارک این روایت و همچنین روایت‌های دیگر در پانویس و ادامه داستان پس از روز غدیر تا شهادت آن جوان در جنگ جمل از امتیازات کتاب است. نویسنده همچنین پس از معرفی اجمالی حذیفه و توضیحی درباره حدیث غدیر، تیسفون یا مداین را به خواننده می‌شناساند.

 

 کتاب «اقبالنامه: قصه‌خواندنی اسکندرنامه نظامی» با بازنویسی محمد رمضانی و تصویرگری راحله برخورداری، به همت انتشارات پیدایش منتشر شده است.  این کتاب یکی از عناوین مجموعه «تازه‌هایی از ادبیات کهن ایران» است که این ناشر چاپ می‌کند و پیش‌تر کتاب‌های «شاهنامه فردوسی»، «مثنوی مولوی»، «هزار و یک شب»، «گلستان، بوستان و غزلیات خواندنی سعدی»، «کلیله و دمنه»، «حافظ»، «خسرو و شیرین»، «اسکندرنامه نظامی» و «فرخی سیستانی» در قالب آن چاپ شده‌اند.  «اسکندرنامه» یکی از آثار نظامی گنجوی شاعر مشهور ادبیات کلاسیک فارسی است که زندگی‌نامه خیالی اسکندر کبیر سردار مقدومی را شامل می‌شود. بخش دوم اسکندرنامه، «اقبالنامه» یا «خردنامه» نام دارد که بحث‌های فلسفی و حکمت‌های اسکندر را با هفت‌فیلسوف بزرگ در بر می‌گیرد. این‌بحث‌ها و در واقع قصه‌ها در قالب افسانه سروده شده‌اند. محمد رمضانی در کتاب پیش‌رو، اقبالنامه نظامی گنجوی را برای نوجوانان ساده‌نویسی کرده است.

 

انتشارات خوب رمان «سفر به دوزخ» نوشته شان اسماکر و ترجمه مهسا خراسانی را منتشر کرده است. درباره خط داستانی «سفر به دوزخ» چنین اشاره شده که دن مدتی در کوهستانی اسرارآمیز اسیر بود و شکنجه می‌شد، اما بخت با او یار بود و توانست از آنجا بگریزد. اگرچه آزادی برای او بهای سنگینی داشت: از دست دادن حافظه. او خاطرات بسیار کمی از حوادث و تجربه هولناک کوهستان به یاد دارد، اما یک چیز را به خوبی می‌داند و آن این است که فرارش به معنای تنها گذاشتن برادرش در آن مکان هولناک بوده است.

 

رمان «زمانی برای معجزه» نوشته آن‌لوق بوندو به‌تازگی با ترجمه بیتا ابراهیمی به همت انتشارات پیدایش منتشر شده است. این کتاب یکی از عناوین مجموعه «رمان نوجوان» است که این ناشر چاپ می‌کند. در داستان «زمانی برای معجزه» دو نوجوان یکی پسری به‌نام بلیز فورچون ۷ ساله و دختری به‌نام گلوریا حضور دارند که همراه هم سفری طولانی را برای گذشتن از قفقاز و رسیدن به اروپا آغاز می‌کنند. در حالی که یک جنگ آغاز شده، گلوریا و بلیز در پی پیدا کردن افق‌های نو هستند. در سفرشان هم پناهجویانی را می‌بینند که به امید زندگی بهتر خانه‌های خود را ترک کرده‌اند.  در ادامه داستان بلیز با پناهجویان همراه می‌شود و معنی عشق، دوستی، رنج و تنهایی را می‌آموزد. او با دیدن زندگی‌هایی که به‌خاطر جنگ از بین رفته‌اند، برای زنده‌ماندن تلاش می‌کند و با این‌تلاش و تجربیاتی که کسب کرده، از کودکی گذر کرده و به نوجوانی خود می‌رسد. مقطع زمانی بعدی داستان «زمانی برای معجزه» مربوط به وقتی است که او جوان شده و باید برای پیدا کردن هویت واقعی خود، یک سفر پرفراز و نشیب را آغاز کند.  

 

کتاب «دین پس از متافیزیک» با ویرایش مارک راتال و ویرایش فارسی علی‌اصغر مصلح به همت انتشارات ققنوس منتشر شده است. نسخه اصلی این کتاب سال ۲۰۰۳ توسط انتشارات دانشگاه کمبریج منتشر شده است. تعبیر دین پس از متافیزیک، بیش از همه یادآور مارتین هایدگر است که دوران معاصر را به‌صورت‌های مختلف توصیف کرد و اعلام پایان متافیزیک، یکی از این توصیفات است. او متافیزیک را غافل از هستی و تنها متوجه هستنده‌ها می‌دانست. تأثیر این مبنا در تفکر دینی، فروکاسته‌شدن حقیقت دینی به هستنده‌ای از هستنده‌هاست. خود هایدگر برای فراروی از متافیزیک به بازگشت به تفکر هستی دعوت کرده است؛ تفکری که از سوی یادآور متفکران پیشاسقراطی مانند پارمنیدس و آموزه‌های برخی از متفکران شرق مانند لائوتسه یا حکمایی، چون اکهارت و ابن‌عربی است و از سوی دیگر می‌خواهد به امکانات کشف‌نشده خود تفکر توجه کند. این کتاب شامل ۱۱ مقاله است.

 

کتاب «حکایت حمالی که رمال شد» نوشته مهدی حجوانی به همت انتشارات فاطمی منتشر شده است. این کتاب یکی از عناوین مجموعه «کتاب‌های طوطی» است که این ناشر برای کودکان و نوجوانان چاپ می‌کند. حکایتی که حجوانی در این کتاب بازنویسی کرده، برای اولین بار در کتاب «عجایب‌المخلوقات» اثر محمد ابن احمد طوسی روایت شده و قرن‌ها بعد آرتور کریستن سن. ه. استیوارد و فضل‌الله مهتدی (صبحی) آن را با تغییراتی روایت کرده‌اند. این اثر یکی از قصه‌های ادبیات عامیانه فارسی است. حجوانی این اثر را براساس روایت مهتدی، اما با پایان‌بندی، نثر، منطق داستانی و محتوای متفاوت روایت کرده است. این‌روایت با تصویرگری راشین خیریه همراه شده است.

 

کتاب «تاریخ مصور بشر؛ تولد انسان» به قلم دیوید وندرمولن و تصویرگری دنیل کاساناوه به‌تازگی با ترجمه جواد سروش منتشر شده است. نسخه اصلی این کتاب سال ۲۰۲۰ به همت انتشارات جاناتان کیپ در لندن چاپ شده است.  هدف از تهیه این کتاب، روشن‌کردن این مسئله بوده که انسان یعنی چه، در زیست‌شناسی و تاریخ چگونه تعریف می‌شود، چه آینده‌ای دارد و چه تلاشی برای رسیدن به درجه خدایان کرده و می‌کند؟ نویسنده کتاب می‌گویند ۱۰۰ هزار سال پیش دست‌کم شش‌گونه مختلف انسان در جهان زندگی می‌کردند، اما در حال حاضر فقط انسان خردمند باقی مانده است. سوال این است که چه اتفاقی برای گونه‌های دیگر رخ داده و چه اتفاقی ممکن است برای انسان خردمند بیافتد؟ در واقع این اثر داستان پیدایش و تکامل انسان را به کمک تصاویر تعریف می‌کند و بناست مخاطبش با خواندن آن، درک و فهم بالاتری نسبت به انسان پیدا کند

 

کتاب «متفکران بزرگ فلسفه اخلاق» نوشته تام انجی‌یر به‌تازگی با ترجمه صالح نجفی، کاوه بهبهانی، مهدی اخوان، محمد زندی، میثم غلامی و سیدعلی حسینی و ویرایش کاوه بهبهانی به همت نشر لگا منتشر شده است.  این کتاب سومین عنوان از مجموعه کتاب‌های «متفکران» است که این ناشر چاپ می‌کند و پیش‌تر کتاب‌های «متفکران بزرگ زیبایی‌شناسی» و «متفکران بزرگ فلسفه ذهن» را در قالب این مجموعه چاپ کرده است. این کتاب،  کندوکاوی در تاریخ فلسفه اخلاق غرب است. مخاطبان با مطالعه این کتاب با آثار و اندیشه‌های مهم‌ترین اندیشمندانِ اخلاق‌پژوه، از افلاطون تا مک‌اینتایر، آشنا خواهند شد.

 

کتاب «راز و رمز مذاکره؛ دستورالعمل روانشناسی تعهد» نوشته داوید بیتون و استفان لُکر به‌تازگی با ترجمه مازیار شیرازی است که به همت انتشارات ققنوس منتشر شده است. نسخه اصلی «راز و رمز مذاکره» سال ۲۰۱۵ به چاپ رسیده است. نویسندگان این اثر تلاش کرده‌اند نمونه‌ها و تمرینات مختلفی ارائه کنند که راهکاری واقعی پیش پای مخاطبشان بگذارند و یاری‌اش کنند تا بتواند به شیوه‌ای درست خواسته‌های خود را مطرح کند. هدف دیگر مولفان «راز و رمز مذاکره» از نوشتن آن، نشان‌دادن راه دستیابی به طرح خواسته‌ها و رسیدن به موفقیت در این راه است. فصل اول کتاب، «جذب‌کردن مسئله‌ای مربوط به ذهنیت است»، فصل دوم «توسل به روان‌شناسی تعهد برای ایجاد جذب» و فصل سوم هم «بخت را تماما با خود یار کنید و جذب را به دست آورید» نام دارد. این کتاب علاوه بر مباحث نظری، چند تمرین عملی هم دارد.

 

کتاب «بهار، آخرین فصل» شامل مستند روایی زندگی شهید مدافع حرم اسدالله ابراهیمی نوشته مرتضی اسدی است که به همت انتشارات روایت فتح منتشر شده است. کتاب پیش‌رو که دربرگیرنده زندگی و خاطرات این شهید است، در ۹ فصل نوشته شده و پس از این‌فصول، وصیت‌نامه شهید ابراهیمی هم که خردادماه سال ۱۳۹۵ نوشته شده، درج شده است.  اسدالله ابراهیمی متولد سال ۱۳۵۱ بود که در نوجوانی در جبهه دفاع مقدس حاضر شد و سال ۹۵ به‌عنوان نیروی مدافع حرم در حلب سوریه به شهادت رسید. پیکر شهید ابراهیمی در منطقه درگیری با تروریست‌های تکفیری باقی ماند و مزار یادبودی برایش در بهشت‌زهرای تهران در نظر گرفته شد.

 

کتاب «درآمدی بر فلسفه زبان و زبان دین» نوشته میرسعید موسوی کریمی، عضو هیئت علمی دانشگاه مفید قم به همت انتشارات دانشگاه مفید منتشر شده است.  کتاب شامل دو بخش و دوازده فصل است. بخش اول با تیتر «فلسفه زبان» سه فصل به ترتیب با این عناوین دارد: «زبان و فلسفه زبان»، «معناداری و ارجاع: فرگه، راسل، کریپکی» و «معناداری و ارجاع: ویتگنشتاین و پوزیتیویست‌ها». بخش دوم با عنوان «زبان دین» هم ۹ فصل به ترتیب با این عناوین دارد: «زبان دین و مشکل ارجاع عبارت‌های دینی»، «زبان دین به مثابه زبانی مهمل»، «زبان دین به مثابه زبانی معنادار: ۱»، «زبان دین به مثابه زبانی معنادار: ۲»، «گزاره‌های دینی به مثابه گزاره‌های معرفت بخش: ۱»، «گزاره‌های دینی به مثابه گزاره‌های معرفت بخش: ۲»، «معنای حقیقی، معنای مجازی و استعاره»، «افعال گفتاری، مراد جدی و مراد استعمالی» و «ترجمه، تفسیر و معناداری».

 

کتاب «اندیشه فرهنگی آیت‌الله خامنه‌ای» نخستین روایت تحلیلی و منظومه‌وار از مواضع فرهنگی رهبر انقلاب است که به قلم مهدی جمشیدی به همت انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است.  نویسنده پس از شش سال، توانسته در قالب یک پژوهش «علمی» و «مستند»، اندیشه فرهنگی آیت‌الله خامنه‌ای را گردآوری و روایتی «تحلیلی» و «راهبردی» از آن ارائه کند.  در این اثر مخاطب هم با «زیرساخت‌های معرفتی و فکری» اندیشه فرهنگی آیت‌الله خامنه‌ای آشنا می‌شود و هم با «نمود‌ها و مصداق‌های عینی» آن. در واقع مباحث در چهارچوبی روایت شده که شامل مجموعه‌ای از تجویز‌ها و توصیه‌های فرهنگی است و مخاطب می‌تواند پس از مطالعه آن، به تصویری دقیق و سرشار از جزئیات دست یابد.  از ویژگی‌های دیگر این کتاب می‌توان گفت که گردآوری محض نبوده، بلکه دربردارنده توصیف و تحلیل است. همچنین جهت‌گیری اثر به سوی «اندیشه‌پردازی» و تبدیل «گفته‌های فرهنگی» به «اندیشه‌های فرهنگی» است.

 

کتاب «محضر رئوف» معارف رضوی از بیان حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله العالی) است که در سه فصل تنظیم شده است. فصل اول مطالبی درباره زیارت است که برگرفته از توصیه‌های معظم‌له درباره آداب زیارت و مغتنم دانستن فرصت زیارت و توجه به ادعیه و معارف وارده در این باب است.  فصل دوم، نکاتی از سیره سیاسی مبارزاتی امام رضا (ع) در دوران حیات مبارکشان، با همان رویکرد انسان ۲۵۰ ساله است. مطالب این فصل با استفاده از مباحث طرح شده در مجموعه حلقات انسان ۲۵۰ ساله تنظیم شده است. فصل سوم نیز مجموعه‌ای از مواعظ و احادیث نقل شده از امام رضا (ع) است که معظم‌له در سخنرانی‌های مختلف یا ابتدای دروس خارج فقه خود خوانده و به اختصار شرح داده‌اند.

 

کتاب «عوامل رشد، رکود، انحطاط» سلسله مباحث و سخنرانی‌های استاد علی صفایی حائری در دهه شصت است. نویسنده در این کتاب به مباحث مهمی مانند سرمایه‌ها، استعداد‌ها و نیاز‌های هر انسان، مفاهیم رشد و ضرر، رکود و ایستایی، انحطاط و انحراف و عوامل و زمینه‌ها و راهکار‌های هر یک می‌پردازد.  در مقدمه کتاب از ضرورت و معنای رشد صحبت شده و در فصول سه‌گانه، در هر فصل به‌ترتیب عوامل رشد (توحید، ایمان، تواصی، شکر و صبر، امام و دعا)، عوامل رکود (جهل، اسارت، یاس، ترس، غرور و غفلت) و عوامل انحطاط (نبود مدیریت، نبود تقدیر، شک، کفر، شرک و نفاق)، تبیین شده است.  این کتاب در دوره‌ای نوشته شده که ایران اولین قدم‌های رشد و پیشرفت را برمی‌داشت. در چاپ جدید نیز با راهنمایی شاگردان استاد معلوم شده که فایل صوتی یکی از جلسات در دسترسِ انتشارات نبوده است؛ از این رو این فایل صوتی در اختیار ناشر قرار گرفته تا در چاپ جدید این اضافات به کتاب افزوده شود.  عنوان مطلب جدید این اثر «عامل شرک» است که در فصل عوامل انحطاط و مبحث دیگری با عنوان «دین، شکل ایده‌آل رشد انسان» در پایان کتاب گنجانده شده است.

 

کتاب «بکه» تازه‌ترین اثر ابراهیم اکبری دیزگاه است که به همت نشر معارف روانه بازار نشر شده است.  این اثر روایت‌هایی از شاهدان عینی فاجعه مناست که در دوم مهر سال ٩۴ رقم خورد و عده زیادی از حجاج به شهادت رسیدند. نویسنده از این جهت عنوان این کتاب را «بکه» نامیده است که؛ «بکّ» به معنای کوبیدن است و چون در آنجا مردم بر اثر فشار ازدحام جمعیت به یکدیگر برخورد کرده و مزاحم دیگران می‌شوند، «بکه» نامیده می‌شود.

 

سیدعلی شجاعی در کتاب «سه… دو… یک… شادی!» در قالب روایتی داستانی سعی کرده است مضامینی، چون توانایی دیدن و لمس داشته‌ها و لذت بردن از آن و نیز توانایی در تلفیق و هم‌افزایی داشته‌های زندگی برای کسب لذت از آن‌ها و مهارت فعالیت جمعی را در میان مخاطبان نوجوان مورد توجه قرار دهد. این داستان سعی کرده با استفاده از زبان اندیشه و گفتاری نوجوانان و شبیه‌سازی آنچه به ظاهر از سوی آن‌ها در مواجهه با مظاهر و امکانات تفریح و سرگرمی شکل می‌گیرد، آن‌ها را به سمت نوعی کشف و اعتقاد عملی به اخلاق برای زیستی شاد و پرثمر هدایت کند. نویسنده همچنین به مخاطبان این اثر پیشنهاد کرده است با مطالعه این اثر در کنار والدین، دستاورد‌های بیشتری در فهم مطالب و موضوعاتی که در این اثر برای آن‌ها قرار داده شده است، به دست بیاورند و زمینه را برای رشد اندیشه‌هایی تازه در خود فراهم آورند. این کتاب همچنین با تصویرسازی‌هایی از نرگس طهماسبی همراه شده است.  سبک رئالیستی به کاررفته در تصویرسازی این کتاب هم جهان خیال‌انگیز کودکان را با طعمی نوستالژیک پیش چشم مخاطب ایرانی قرار داده و هم سعی کرده موقعیت‌هایی تازه و بکر در این زمینه ایجاد کند.

 

کتاب «مرا با خودت ببر» داستان عاشقانه‌ای است که در زمان حیات حضرت جوادالائمه (ع) رخ می‌دهد. در واقع این داستان بستری برای بیان کرامات فرزند امام رضا (ع) است که به قلم مظفر سالاری به نگارش درآمده است.  این اثر که به همت انتشارات به‌نشر (آستان قدس رضوی) با مدیریت هنری کاظم طلایی و تصویرسازی جلد از سوی مهدی بادیه‌پیما به چاپ رسیده است.  نویسنده در این اثر به صورت مستقیم به زندگی امام جواد (ع) نپرداخته، بلکه به مقتضیات و مسائل سیاسی اجتماعی زمان امام جواد (ع) و کرامات و مناظرات حضرت (ع) پرداخته است و در این شیوه از قرآن الهام گرفته است، همانطور که در قرآن شیوه روایتگری براساس موقعیت‌سنجی است.  در کنار روایت داستان جذاب عاشقانه، ابراهیم و دختری که در دمشق زندگی می‌کنند، به مسائل زندگی امام جواد (ع)، امامت رسیدن حضرت در هفت سالگی، دوران امامت حضرت امام جواد (ع) در زمان حکومت مأمون و معتصم و نحوه شهادت حضرت توسط ام‌الفضل؛ همسر ایشان پرداخته می‌شود.

 

کتاب «آداب انس با قرآن» به قلم حجت الاسلام محمدرضا عابدینی به رشته تحریر درآمده و در سه فصل با عناوین سیمای قرآن، آداب انس با قرآن و آثار و برکت انس با قرآن تنظیم و به همت دفتر نشر معارف به چاپ رسیده است. در مقدمه کتاب آمده است: قرائت قرآن یکی از سفارشات مهم خداوند و اهل بیت (ع) برای مؤمنان است. این دستور برای این است که مسلمانان با قرآن انس بگیرند. زیرا انس با قرآن شفای جسم و روح انسان در پی دارد.»

 

کتاب «انسان آسمان» ششمین جلد از مجموعه «در قلمرو اندیشه امام موسی صدر» است که به شکل موضوعی انتخاب و تجدید چاپ شده است. امام صدر در این مجموعه گفتار‌ها نگاهی ویژه به مسائل مختلفی، همچون زندگی و شهادت امیرالمؤمنین، ویژگی‌های فردی و اخلاقی ایشان، واقعه غدیر، مفهوم ولایت و وظایف و مسئولیت‌های شیعیان دارد. در بخش اول این اثر مجموعه گفتار‌های امام موسی صدر به مناسبت ولادت امیرالمؤمنین، بخش دوم سخنان ایشان درباره واقعه غدیر و ولایت حضرت علی (ع) و در بخش سوم مطالبی به مناسبت شهادت حضرت بیان شده است.  در پیوست این کتاب، تصاویر دست‌نوشته‌ای از امام موسی صدر درباره امام علی (ع) آمده است که ترجمه آن با عنوان «علی علیه السلام در چند سطر» در ابتدای کتاب منتشر شده است.

 

کتاب «گنجشک‌ها هم نماز می‌خوانند» شعرواره‌هایی کوتاه براساس آیه‌های قرآن است که محمد لایقیان‌جوان با توجه به آیات قرآن قطعه‌های ادیبانه کوتاهی براساس برداشت‌های خود از آن آیه نوشته است.  در این کتاب بیش از ۱۰۰ آیه از قرآن به همراه ترجمه آن و قطعه کوتاه ادبی از نویسنده آمده است که برداشت‌های شخصی وی از لحظه‌هایی است که در زمان تلاوت قرآن داشته است. نویسنده تلاش کرده، برداشت‌ها و دریافت خود را با مخاطب به اشتراک بگذارد.  این کتاب با همکاری منصوره لایقیان جوان و سیده فاطمه خادمی ملکی تدوین یافته و به همت نشر معارف به چاپ رسیده است.

 

مجموعه دو جلدی غزلیات بیدل با تصحیح و تحقیق سیدمهدی طباطبایی؛ عضو هیئت علمی دانشگاه شهیدبهشتی و علیرضا قزوه؛ شاعر نام‌آشنای معاصر بعد از فراز و فرود‌های بسیار به همت انتشارات شهرستان ادب منتشر شده است.  در این تصحیح انتقادی غزلیات بیدل، از چهار نسخه خطی از جمله نسخه‌های گنج‌بخش، علیگر، رامپور و پتنا که همگی آن‌ها از منظر نسخه‌پژوهی اهمیت فراوانی دارند، استفاده شده است. در مقدمه این کتاب، سیدمهدی طباطبایی به‌تفصیل درباره ضرورت ویراست جدید جلد نخست، شیوه تصحیح، ضبط واژگان و حتی علائم اختصاری تصحیح سخن گفته است. براساس گفته مصححان این تصحیح انتقادی کوشش بر این بوده تا با نزدیک شدن به اندیشه و زبان بیدل، درست‌ترین خوانش ابیات در متن مصحح نوشته شود. این یکی از اصلی‌ترین عواملی بود که موجب شد از آغاز آموختن الفبای شعر بیدل تا انتشار متن مصحح، ۱۰ سال به طول بینجامد.