آشنایی با بقعه امامزاده محمد(ع) در بسطام

به گزارش ایکنا  از سمنان، در شهر بسطام جنب قبر بایزید بسطامى، بقعه‌اى بسیار معروف به نام بقعه امام‌زاده محمد(ع) وجود دارد كه بنا به روایتى، محل دفن فرزند امام صادق(ع) یا نوه او است.

بقعه اما‌م‌زاده محمد شبیه گنبدى است كه در فاصله ۱۵ كیلومترى سمت شمال آن ساخته شده و تقریباً قرینه یكدیگرند. تصویر این دو گنبد مخروطی شکل که به فاصله کمی از هم واقع شدند یکی از آشناترین تصاویر گردشگری و گردشگری مذهبی در استان سمنان است.

این دو گنبد چشم‌نواز در کنار چندین و چند اثر تاریخی زیبا در مجموعه تاریخی بایزید؛ بسطام را نه تنها به یکی از مهمترین مقاصد گردشگری استان سمنان که  شمال شرق کشور بدل کرده است.

این بقعه یکی از خاص‌ترین گنبدهای بقاع متبرکه و امامزادگان در کشور است زیرا اکثر قریب به اتفاق گنبدها دو پوسته هستند اما گنبد امام‌زاده محمد(ع) بسطام، گنبدی سه پوسته است.

نمونه‌های کمی از گنبدهای سه پوسته در کشور وجود دارد مانند گنبد مسجد گوهرشاد در حرم امام رضا(ع) نیز از گنبدهای سه پوسته است. گنبدهای دو پوسته از دو لایه بیرونی و درونی تشکیل شدند که پوسته بیرونی همان لایه خارجی و محافظ گنبد و پوسته درونی نیز نقش سازه‌ای را ایفا و ارتفاع را تعدیل می‌کند.

پوسته سوم در معدودی از گنبدها در ایران و از جمله در گنبد امام‌زاده محمد(ع) است که این پوسته سوم علاوه بر اینکه نقش‌اندود را هم در بنا بازی می‌کند دارای نقش سازه‌ای نیز هست. این پوسته سوم که تزئینات داخلی نیز روی آن انجام شده را بیننده نمی‌بیند و در واقع از طریق دریچه‌ای از بالا قابل مشاهده است و گنبد زیبای امام‌زاده محمد(ع) در بسطام نیز دارای این ویژگی است و همین گنبد آن را متمایز می‌کند.

گنبد سمت شمال بقعه‌ امام‌زاده محمد، به نام گنبد غازان‌خان معروف است و بنای آن را به غازان‌خان مغول( ۷۰۳-۶۷۰) نسبت می‌دهند. غازان‌خان دو گنبد را بر سر قبر امام‌زاده محمد(ع) و آرامگاه بایزید بنا کرد.

در میان این دو گنبد، ایوانی است که ایوان غازان‌خان اشتهار دارد. در داخل این ایوان چیزی نیست و سطح آن نیز کوچک و بن‌بست است. بر روی ایوان گچبری‌هایی دیده می‌شود. ساختمان آن تقریباً متناسب و با اسلوب صحیح معماری ساخته شده است.

این گنبد به فرمان غازان‌خان بنا شده و بر اساس نوشته برخی کتب و منابع، غازان خان گنبدی بر آرامگاه امام زاده محمد(ع) و گنبدی نیز بر آرامگاه بایزید بنا کرده و در نظر داشته که جسد بایزید را به زیر آن منتقل کند که گویا بایزید را در خواب از این کار ناراضی می‌بیند از تصمیم خود منصرف می‌شود. بر فراز این گنبد رفیع و مخروطی شکل پوششی از کاشی‌های فیروزه‌ای وجود دارد که جلوه‌ای زیبا و آسمانی به آن داده است.