Quran dialoq və ünsiyyət üçün zəmin yaradır
"İQNA", xəbər verir ki, Xarəzmi Universitetinin ustadı Rəsul Rəsulipur "Dialoq, qalıcı yol" toplantısında İslamın dialoqla bağlı göstərişlərindən danışıb. Onun sözlərindən bir hissəsini diqqətinizə çatdırırıq.
Seçdiyim mövzu Quranın dialoqa çağırışıdır. Bu adı Ali-İmran surəsinin 64-cü ayəsindəki "Siva" sözündən almışam: "(Ya Rəsulum!) De: Ey kitab əhli, sizinlə bizim aramızda (mənası) eyni olan bir kəlməyə tərəf gəlin - Allahdan başqasına ibadət etməyək. Ona şərik qoşmayaq və Allahı qoyub bir-birimizi (özümüzə) Rəbb qəbul etməyək! Əgər onlar yenə də üz döndərərlərsə, o zaman (onlara) deyin: İndi şahid olun ki, biz, həqiqətən, müsəlmanlarıq (Allaha təslim olanlarıq)!".
Görünür, müqəddəs mətnlər əmr mətnlərdir və dialoq üçün uyğun mətnlər deyil. Biz bu mətnlərdən daha çox istifadə etməliyik və dialoqa yer yoxdur. Mən bu iddianı qəbul etmirəm. Düzdür, müqəddəs mətnlərdə dialoqun bütün şərtləri yoxdur, amma müqəddəs mətnlərdə dialoqun əsasları var.
Dialoq platforması yaratmaq üçün Quran ayələri
Zahiri baxımdan Quranda "yəsəlunəkə" (səndən soruşurlar) sözü göstərir ki, Quran insanların sualları və Peyğəmbərin (s) cavabları ilə doludur. Dialoq və ünsiyyət konteksti bu yolla yaradılmışdır. Bu sual və cavabın özü Müqəddəs mətnlərin bizə öyrətdiyi qaydaları göstərir.
Digər tərəfdən, Peyğəmbərin (s) özünü bilməyən bir insan kimi təqdim etdiyi ayələrə nəzər salın: "(Rəbbimin) mənimlə və sizinlə nə edəcəyini bilmirəm" (Əhqaf, 9). Ya başqa bir ayədə deyilir: "(Ya Rəsulum!) De: Mən də ancaq sizin kimi bir insanam. Mənə vəhy olunur ki, sizin tanrınız bir olan Allahdır. Ona tərəf yönəlin və Ondan bağışlanmağınızı diləyin. Vay müşriklərin halına!".
Bu ayələrlə Peyğəmbərlə (s) söhbətə zəmin yaranır. Çünki insanlar görürlər ki, Peyğəmbər (s) vəhylə əlaqənin əzəmətli təcrübəsinə baxmayaraq, bu şəkildə özünü öz taleyindən xəbərsiz kimi göstərir.
Təbiidir ki, müqəddəs mətnləri bilmək bu mətnlərdə bu dinin üstünlüyünü və həqiqətini ifadə edən təlimləri vurğulayır, qalanları isə ya ona boyun əyməlidir, ya da ölməlidir. Amma Allah buyurur: "Bu, nə sizin, nə də kitab əhlinin arzusu ilə deyildir. Pislik edən kəs, onun cəzasını görəcək və o, Allahdan başqa özünə nə bir dost, nə də bir imdada yetən tapacaqdır!" (Nisa, 123). Qurana görə məzhəb və arzu meyar deyil, meyar olan sizin əməllərinizdir.
"Səbə" surəsinin 24 və 25-ci ayələri müqəddəs mətnlərlə dialoqa girməyin mümkünlüyünü təsdiqləmək baxımından çox gözəldir: " (Ya Peyğəmbər! Müşriklərə) de: Göylərdən və yerdən sizə ruzi verən kimdir? (Əgər onlar sənə: Bilmirik, -deyə cavab versələr) de: Allahdır! Elə isə doğru yolda olan, yaxud (haqq yoldan) açıq-aydın azan bizik, yoxsa siz?" (Səbə, 24). Bu ayə o demək deyil ki, biz hidayət əhliyik, siz isə zəlalət əhlisiniz. "De: Siz bizim etdiyimiz günahlar barəsində sorğu-sual olunmayacaqsınız, biz də sizin etdiyiniz günahlar barəsində sorğu-sual olunmayacağıq!" (Səbə, 25). Maraqlıdır ki, özü haqqında deyir ki, biz hansı günahı törətmişik, amma qarşı tərəf haqqında deyir ki, sən hansı hərəkəti etmisən.
4071807
