ادبیات علم قرآنی در آستانه تبدیل شدن به گفتمان است/نقش حلقه‌های تفسیر موضوعی
گروه اندیشه: قنادی با اشاره به فعالیت پژوهشگاه‌هایی که گروه تخصصی قرآن دارند، اظهار کرد: در این پژوهشگاه‌ها که اعضای آنها به نحوی بحث علوم را از نگاه قرآن، پیگیری می‌کنند، به تدریج ادبیات علم قرآنی دارد به یک گفتمان تبدیل می‌شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین صالح قنادی، مسئول پژوهشکده مطالعات اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی در دانشگاه‌ها در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، به بیان نکاتی در باب وضعیت پژوهش‌های قرآنی و راهبردها در این زمینه در راستای مطالبات قرآنی مقام معظم رهبری پرداخت.
قنادی با اشاره به مطالبات جدی رهبری در بحث توسعه فرهنگ قرآنی در سطوح مختلف، عنوان کرد: ایشان در یک سطح اولیه بر بحث تلاوت و حفظ آیات و مفاهیم قرآن تأکید داشتند و الان که الحمدلله این موارد از گسترش خوبی برخوردار شده است، ایشان اخیراً هم در دیدار با جامعه قرآنی و هم در دیدار با زنان فرهیخته، بحث تولید علم بر مبنای فرهنگ قرآنی را بیشتر تأکید کردند.
مسئول پژوهشکده مطالعات اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی با اشاره به تأثیر تأکیدات مقام معظم رهبری در توجه و توجیه فعالیت‌های پژوهشی قرآنی بیان کرد: طبیعی است که طرح چنین مطالباتی از سوی ایشان برای جهت‌دهی و توسعه این فعالیت‌ها و موضوعات بسیار حیاتی است و در صورتی که ایشان این مطالبات را طرح نکنند یا تأکید نکنند، به طور معمول این فعالیت‌ها تا حدی در حاشیه قرار می‌گیرد.
وی در مورد تأثیر مطالبات رهبری بر فضای پژوهش‌های قرآنی، افزود: حقیقتاً من ندیدم که رهبری در بحث پژوهش‌های قرآنی زیاد وارد جزئیات بشوند. ایشان در بحث تلاوت ورود کردند، بعد بر بحث مفاهیم تأکید کردند و در نتیجه جریانی از جامعه قرآنی به سوی مفاهیم آمد و طرح‌ها هم آمد. تأکید ایشان بر حفظ هم بسیار اثربخش بوده است و الان در جلساتی که به طور خصوصی‌تر با علما و بزرگان یا انجمن‌هایی که خدمت ایشان می‌روند، دارند، بحث تولید علوم انسانی را بیشتر تأکید می‌کنند و همین مقداری که این بحث الان در پژوهشگاه‌ها مطرح است، نتیجه انتقال یافتن دغدغه رهبری در این مسائل است.
مسئول اداره مشاوره و پرسش و پاسخ نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در ادامه با اشاره به اهمیت تولید علم بر مبنای قرآن، گفت: این موضوعی است که در بحث‌های مختلف یک مبنای مهم است؛ در بحث الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، در بحث سبک زندگی و در بحث‌های مختلف؛ در همه این زمینه‌ها تولید علم بر مبنای قرآن یک مطالبه جدی است و باید پژوهشگاه‌ها، گروه‌های علمی خود را در این راستا حرکت دهند.
نیاز به توسعه ادبیات علم قرآنی با گفتمان‌سازی حول آن
وی بر نقشی که حلقه‌های تفسیر موضوعی تخصصی می‌توانند در این زمینه ایفا کنند، تأکید کرد و گفت: آن چه که با حلقه‌های تفسیر موضوعی تخصصی روی می‌دهد، تولید ادبیات علوم بر محور قرآن است. در حقیقت ما نیاز داریم که ابتدا ادبیات این فرهنگ ساخته شود و از این جهت که گفتمان به توسعه یک ادبیات کمک می‌کند، برای شکل‌گیری ادبیات این مباحث نیاز به گفتمان‌سازی حول آن داریم.
قنادی با اشاره به فعالیت‌هایی که در همین قالب در پژوهشگاه‌هایی نظیر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در حال انجام است، بیان کرد: در این پژوهشگاه‌ها با توجه به این‌که هم گروه‌های قرآن و هم گروه‌های تخصصی دیگر، همه به نحوی دارند از نگاه قرآن مباحثی را پیگیری می‌کنند، به تدریج ادبیات علم قرآنی دارد به یک گفتمان تبدیل می‌شود.
فعالیت‌های پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در راستای توسعه قرآن‌محور علوم انسانی
این عضو هیئت مدیره انجمن قرآن‌پژوهی حوزه علمیه به طور ویژه در مورد فعالیت‌های پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، گفت: در این پژوهشگاه یک حلقه مشترک تشکیل شد و با جلسات متعددی که برگزار شده، سعی شده است که مباحث علوم انسانی را بر مبنای آیات قرآن در یک سری طرح‌های پژوهشی سامان‌دهی کنند و ما از گروه‌های مختلف هم دعوت می‌کنیم که در جلسات تفسیر موضوعی تخصصی شرکت کنند تا انشاءالله به انجام برسد.
ایجاد ادبیات علمی قرآن‌محور نیازمند زمان است
وی افزود: الان ما در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی چندین طرح در حوزه علوم انسانی داریم که به صورت تفسیر موضوعی تخصصی، نگاه قرآن را در مباحث مختلف علوم انسانی استخراج خواهند کرد. تاکنون حوزه‌های مدیریت، حقوق و مباحث تربیتی تقریباً به تصویب رسیده و محققان آن هم مشخص و پژوهش آنها آغاز شده است و بقیه هم به مرور انجام می‌گیرد.
دغدغه پژوهش‌های قرآنی خروجی چندانی نداشته است
وی با اشاره به نوپا بودن این رویکرد، گفت: جریان تولید علم بر محور قرآن جریانی نوپاست و ایجاد یک ادبیات علمی آن هم بر محوریت قرآن کاری است که زمان می‌برد. من چه در انجمن قرآن‌پژوهی حوزه و چه در گروه‌های قرآن‌پژوهی که در خدمت آنها هستیم، در حد این که همه دغدغه این را پیدا کرده‌اند که با محوریت قرآن یک سری طرح‌های پژوهشی را تهیه و پیگیری کنند، به خوبی حس می‌شود، اما این که یک خروجی معتنابهی منجر شده باشد، هنوز این اتفاق نیفتاده است.
قنادی با اشاره به فعالیتی که در برخی دیگر از کشورهای اسلامی در همین زمینه تا به حال انجام شده است، بیان کرد: پیش از این مصر تا حدی در این زمینه کار کرده است. اندونزی یا مالزی هم یک مرکز عالی داشتند که با محوریت قرآن مقداری کار شده بود و برخی دوستان سفرهایی علمی را هم به آن جا داشتند و با طرح‌های آن جا آشنا شدند، اما این حوزه از فعالیت‌های پژوهشی در ایران نوپاست و البته با همین نوپا بودن، و هم در رشته قرآن و هم در رشته‌های مختلف علوم طبیعی و انسانی نیروهای زیادی را جذب کرده است و انشاءاله باید همت شود تا ببینیم کار به کجا می‌رسد.
