دروس اخلاق در قم ساماندهی شد

حجت‌الاسلام‌والمسلمین حمید ملکی، معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه در گفت‌و‌گو با کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ؛ در تشریح فعالیت‌های این معاونت گفت: فعالیت‌های این معاونت دارای ابعاد مختلفی بوده که یکی از عرصه‌های مهم آن، تألیف کتاب ویژه اساتید و طلاب بر اساس آسیب‌ها و نیازها است؛ به‌عنوان نمونه کتاب نقش تربیتی مدیران در مدارس علمیه و نقش تربیتی اساتید از محصولات این معاونت است که توسط انتشارات مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه منتشر شده است.

معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه افزود: بخش دیگر فعالیت معاونت، تدوین برنامه جامع تربیتی است که چند سال نسبت به زیرساخت‌های آن اقداماتی صورت گرفته و آسیب‌شناسی علمی و دقیق انجام شده است.

وی تصریح کرد: نظام جامع تربیتی بر اساس آسیب‌شناسی‌های علمی نگاشته و بر اساس آن نیز برنامه جامع تربیتی تدوین شد که سال قبل به‌صورت آزمایشی در کشور اجرا و بازخوردهای آن اخذ شد و ویراست دوم آن نیز در تابستان سال جاری آماده شد و بخش‌های نهایی آن در اختیار مدارس شهرستان‌ها قرار گرفت تا طبق آن برنامه‌های جامع تربیتی خود را شکل دهند.

حجت‌الاسلام ملکی بیان کرد: اساس برنامه جامع و از پایه‌های اصلی آن، تشکیل شورای تهذیب است که هر مدرسه باید چنین شورایی را داشته باشد.

وی توضیح داد: اعضای شورای تهذیب مدارس متشکل از مدیر، معاونت تهذیب و اساتید تأثیرگذار مدرسه هستند که در اصل اتاق فکری هستند که در مورد مسائل تربیتی مدرسه بحث و بررسی می‌کنند و با احصای مسائل، راهکارهایی را جهت رفع آن پیشنهاد می‌کنند.

استاد حوزه علمیه در مورد برنامه جامع تربیتی اظهار کرد: ما برنامه‌هایی را در اختیار این مدارس قرار داده‌ایم و در عین حال انتخاب و اختیار را به آن‌ها واگذار کرده‌ایم که اگر برنامه اقتضائی‌تری را تشخیص دادند همان را در مدرسه اجرا کنند.

مدیر مدرسه باید مسئولیت تهذیب مدرسه را عهده‌دار شود

وی با بیان اینکه از اصول برنامه جامع تربیتی تغییر نگاه و نگرش است، گفت: بر این باور هستیم، مدیر مدرسه مسئولیت تهذیب مدرسه را عهده‌دار شود و از طرفی اعوان و انصار مدیر، اساتید و معاون تهذیب هستند که به کمک مدیر می‌آیند تا با نگاه تربیتی و روشی صحیح، تربیت طلاب را جدی بگیرند و گام به گام به پیش ببرند.

ملکی در مورد دیگر فعالیت‌های معاونت تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه، گفت: مدیریت تحصیلی و مشاوره، همچنین اعزام اساتید اخلاق به مدارس از جمله دیگر فعالیت‌های این معاونت محسوب می‌شود که بحمدلله توفیقات ارزشمندی را در این عرصه‌ها طی سالیان متمادی داشته‌ایم.

دروس اخلاق در قم ساماندهی شد

معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه اظهار کرد: از جمله فعالیت‌هایی که از سال قبل به‌صورت جدی‌تر آغاز شده است، سازماندهی دروس اخلاق در قم بود که از مراجع و بزرگان حوزه درخواست کردیم و با توجه به دغدغه حضرات آیات عظام و اساتید برجسته، شکل‌گیری دروس اخلاق را در سطح مراجع ارتقا دادیم و به طلاب معظم و معزز حوزه اطلاع‌رسانی شد تا در این دروس اخلاق شرکت کنند.

مراجع معظم تقلید، قله‌های رفیع حوزه‌های علمیه هستند

وی ادامه داد: به فرموده رهبر معظم انقلاب، مراجع، قله‌های رفیع حوزه‌های علمیه هستند، از این رو باید طلاب تا جایی که امکان دارد در محضر این بزرگان قرار بگیرند.

حجت‌الاسلام ملکی تصریح کرد: در حال حاضر دروس اخلاق آیات عظام مکارم شیرازی، سبحانی و جوادی آملی همچنین حضرات آیات مصباح یزدی، خرازی، استادی و شب زنده‌دار به‌طور رسمی و به‌صورت پویا و فعال دایر است و طلاب زیادی در این درس اخلاق‌ها شرکت می‌کنند.

وی بیان کرد: دروس اخلاق در سطح دیگری از سطوح شخصیت‌های حوزوی وجود دارد که فهرست درس اخلاق‌ها تهیه و در اختیار طلاب قرار می‌گیرد.

معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه اظهار کرد: فعال کردن دروس اخلاق در مساجدی که پرجمعیت هستند، یکی دیگر از اقدامات این معاونت است، از جمله بعضی مساجد پردیسان که درس اخلاق در آن فعال است، برخی از دروس نیز از قبل فعال بودند که شناسایی شد و در اطلاعیه‌های بعدی به اطلاع طلاب خواهد رسید.

دروس اخلاق باید مورد تأیید مراجع و بزرگان حوزه باشد

وی بیان کرد: این نهضت ادامه خواهد داشت که اساتید اخلاقی که مورد تأئید مراجع عظام و استوانه‌های علمی و بزرگان حوزه هستند، شناسایی و درس‌های اخلاق را دایر کنیم که این فضای معنوی و اخلاقی در حوزه‌ها بیش از پیش فعال شود.

تأیید دروس اخلاق دارای معیار و شاخص است

حجت‌الاسلام در مورد معیار تشکیل دروس اخلاق گفت: دروس اخلاق متکثر و متنوعی در حوزه علمیه قم وجود دارد اما تأیید و عدم تأیید درس و استاد مورد نظر، دارای معیار مشخصی است.

وی بیان کرد: تأیید کلاس اخلاق و استاد آن توسط بزرگان حوزه انجام می‌شود، اگر مورد تأیید بزرگان حوزه باشد از نظر معاونت تهذیب نیز پذیرفته و به‌صورت کتبی و شفاهی اعلام رسمی می‌شود.

معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه یادآور شد: اما درس‌های اخلاقی که بدنه حوزه به هر دلیلی آن را تأیید نمی‌کند، مورد قبول ما نیست و ما به طلاب جوان توصیه می‌کنیم در این درس اخلاق‌ها شرکت نکنند.

وی اظهار کرد: تجربیات تلخی از سال‌های قبل داشته و داریم و افرادی تحت عنوان استاد اخلاق و صاحب کشف و کرامت جوان‌ها را جذب کردند و بحث مرید و مرادبازی را مطرح کرده و جوان‌ها را از مسیر صراط مستقیم خارج کردند. برای جلوگیری از این‌گونه خطرها و انحراف‌ها بهترین معیار تأیید دروس اخلاق توسط بزرگان حوزه است.

تأیید دروس اخلاق توسط بزرگان حوزه مانع از تحریف جوانان می‌شود

حجت‌الاسلام ملکی تصریح کرد: تأیید دروس اخلاق توسط بزرگان حوزه مانع از تحریف جوانان می‌شود. ما تأکید داریم جوانان در سه موضوع فلسفه، کلام و اخلاق، وسواس بیشتری به خرج دهند.

وی گفت: یک باور و منطقی در ساماندهی دروس اخلاق وجود دارد که دفع ضرر محتمل عقلا واجب است یعنی اگر احتمال دهیم درس اخلاقی که مورد تأیید حوزه نیست، در آن انحراف و اشکالی وجود دارد چون مسئله، اخلاق، فکر و اندیشه است و محتمل آن بسیار بزرگ است، در این جا قاعده عقلی می‌گوید که این ضرر احتمالی واجب است که دفع شود، لذا دفع ضرر محتمل واجب است یعنی همین که احتمال دهیم که آیا این درس اخلاق ضرر دارد یا نه، نباید در این درس شرکت کنیم.

وی اظهار کرد: بسیاری از افراد که در سال‌های قبل گرفتار این‌گونه انحرافات شدند به واسطه این بود که این قاعده عقلی را رعایت نکرده و احتیاط نکردند.

اساتید بیان تذکرات اخلاقی ضمن درس را جدی بگیرند

معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه با اشاره به برخی از تجربیات بزرگان، گفت: باید تذکرات اخلاقی را از درس اخلاق جدا کنیم همه اساتید وظیفه دارند تذکرات اخلاقی را ضمن دروس بیان کنند، چراکه خداوند سبحان فرموده است «وَ ذَکِّرْ فَإِنَّ الذِّکْري تَنْفَعُ الْمُؤْمِنينَ» تذکر دادن به نفع مؤمنان است، این خبر وحی و غیبی است و باید بدان ایمان داشته باشیم.

وی گفت: از این رو باید مجلس درس را تبدیل به کلاس تذکر کنیم تا غفلت سراغ ما نیاید، استاد در حوزه مانند معلم، مربی و همانند پدری دلسوز عمل کند. وقتی استاد با تذکرات گفتاری و رفتاری، غفلت‌زدایی کرد، طلبه علاقه‌مند می‌شود معارف بیشتری را در امر اخلاق و خودسازی بشنود، لذا متقاضی درس اخلاق می‌شود و دروس اخلاق با شور و عشق بیشتری برگزار می‌شود.

ملکی ادامه داد: اما اگر استاد با رفتار و گفتارش غفلت‌زدایی نکند، مسئله برعکس می‌شود، لذا از همه اساتید معظم تقاضای عاجزانه داریم به این مسئله بسیار مهم اهمیت داده و نسبت به آن نگاه جدی‌تری داشته باشند.

وی یادآور شد: وقتی رفتار استاد، پیامبرگونه شد، اثرش را به شاگردش منتقل می‌کند و شاگرد از این رفتار تأثیر می‌پذیرد.

معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه گفت: از سال قبل شخصیت‌های اخلاقی استان‌ها را شناسایی کردیم و از مدیریت استانی تقاضا کرده‌ایم که با استفاده از این بزرگواران جلسات اخلاقی در شهرستان‌ها پررونق‌تر برگزار شود و این برنامه در استان‌ها شروع شده و امید است بر کیفیت و کمیت آن توجه خاص شود.
اکبر پوست‌چیان
انتهای پیام