فرزانه حکیم‌زاده، استاد و پژوهشگر جامعه‌الزهرا در گفت‌وگو با ایکنا از قم، گفت: رسول گرامی اسلام(ص) در سن 25 سالگی حضرت خدیجه(س) ازدواج و حدود 30 سال با ایشان زندگی کردند در واقع پیامبر اکرم(ص) بخش عمده‌ای از زندگی خود(دوران جوانی) تک همسر بودند و تقریبا 8 سال پایانی عمر خود بیش از یک همسر داشتند.

وی افزود: وقتی که پیامبر وارد مدینه شدند و حکومت تشکیل دادند و مشکلات و فعالیت‌های ایشان بسیار گسترده و سخت بود و در این شرایط اقدام به تعدد زوجات کردند و البته به این صورت نبود که ایشان بر حسب داشتن قدرت این تصمیم را گرفتند و در واقع این تعدد زوجات در طی سال‌های متوالی اتفاق افتاد که هیچ کدام از آن‌ها بدون حکمت و دلیل نبود.

حکمت تعدد زوجات پیامبر اسلام(ص)

حکیم زاده با اشاره به اینکه اکثر تعدد زوجات در راستای نقش هدایت‌گری پیامبر و تبلیغ دین اسلام بود، بیان کرد: برای مثال ازدواج پیامبر با زینب بنت جحش دخترعمه خویش به امر خداوند بود که در سوره احزاب، آیات 37 و 38 بر پیامبر نازل شد.

وی ادامه داد: در سال سوم هجرت پیامبر با ام سلمه، زنی با ایمان و با تقوا، ازدواج کردند که به تعبیر امام صادق(ع) برترین زن پیامبر(ص) بعد از حضرت خدیجه(س) بود که بعد از شهادت همسرش در جنگ احد همراه 4 فرزند صغیر خود به مدینه هجرت و بدون خانواده و سرپرست زندگی ‌کرد بنابراین ازدواج پیامبر(ص) در راستای حمایت از او و فرزاندانش بود.

حکیم زاده گفت: ام حبیبه دختر ابوسفیان یکی دیگر از همسران پیامبر و تنها فرد خانواده‌اش بود که به پیامبر(ص) ایمان داشت و بعد از هجرت به حبشه و مرگ همسرش که مرتد بود، با پیامبر(ص) ازدواج کرد، زمانی که ابوسفیان خبر ازدواج پیامبر(ص) با دخترش را شنید، گفت: محمد، جوان‌مردی است که هیچ‌گاه شکست نمی‌خورد.

وی افزود: پیامبر گرامی اسلام(ص) در صورت اسلام آوردن جویریه بنت حارث به او پیشنهاد ازدواج داد و به همین منظور این ازدواج مبارک رقم خورد و به برکت آن همه افراد قبیله جویریه به دین اسلام گرویدند و تمام افرادی که طی حمله مسلمانان به قبیله بنی مصطلق به اسارت رفتند، آزاد شدند.

استاد جامعه‌الزهرا ضمن یادآوری این نکته که هیچ‌کدام از ازدواج‌های پیامبر(ص) بر اساس یک میل شخصی و بدون علت نبود، گفت: ازدواج مجدد در زمان پیامبر(ص) مرسوم بود و هیچ کس در آن زمان پیامبر را مورد عیب‌جویی قرار نداد و علاوه بر آن به جز عایشه، که حس حسادت سراسر وجود او را فرا گرفته بود، هیچ‌یک از زنان پیامبر احساس نارضایتی یا حسادت نداشتند.

وی تصریح کرد: علامه طباطبایی (ره) در کتاب خود آورده‌است: « برخی تصور می‌کنند حسادت و برآشفتگی یک امر تحمیل شده از طرف خداوند در ذات زنان است، اما اینگونه نیست زیرا امر ذاتی تغییرناپذیر است اما این موضوع متناسب با شرایط زمانی، تربیت اجتماعی و فرهنگ جامعه تغییر می‌کند؛ تعدد زوجات هم در زمان پیامبر مرسوم و امری عادی بود.»

مقصود از « عدالت» در آیات 3 و 129 سوره نساء چیست؟

این استاد حوزه با اشاره به آیه « وَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا فِي الْيَتَامَى فَانْكِحُوا مَا طَابَ لَكُمْ مِنَ النِّسَاءِ مَثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَوَاحِدَةً أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ ذَلِكَ أَدْنَى أَلَّا تَعُولُوا؛ و اگر در اجراى عدالت ميان دختران يتيم بيمناكيد هر چه از زنان كه شما را پسند افتاد دو، سه و چهار به زنى گيريد پس اگر بيم داريد كه به عدالت رفتار نكنيد به يك يا به آنچه [از كنيزان] مالك شده‏‌ايد [اكتفا كنيد] اين [خوددارى] نزديك‌تر است تا به ستم گراييد. سوره نساء/ آیه 3» افزود: مقصود از عدالت در این ایه را می‌توانیم با توجه به آیه 3 سوره نساء تفسیر کنیم؛ براساس آیه سه، عدالت در تقسیم وقت و تامین نیازهای همسر است.

وی تاکید کرد: خداوند در قرآن می‌فرماید:« وَلَنْ تَسْتَطِيعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَيْنَ النِّسَاءِ وَلَوْ حَرَصْتُمْ ؛ شما هرگز نتوانید میان زنان به عدالت رفتار کنید هر چند راغب و حریص (بر عدل و درستی) باشید. سوره نساء/آیه 129» مقصود از عدالت در این آیه عدالت در محبت قلبی است و البته خواست خداوند این است که محبت قلبی اگر متفاوت است، در ظاهر نشان داده نشود.

تأسی برخی از مردان از تعدد زوجات پیامبر(ص)؛ شیوه اشتباه در الگوبرداری

وی با بیان اینکه پیامبر(ص) هر دو مفهوم عدالت را به درستی در بین همسران خود اجرا کردند اما امروزه اجرای این عدالت توسط مردان تقریبا امکان پذیر نیست، تاکید کرد: تعدد زوجات نه مستحب است و نه واجب و همچنین پیامبر الگوی تعدد زوجات نیست و فقط به دستور خداوند عمل می‌کردند، لذا اگر عده‌ای از مردان بخواهند این امر پیامبر را الگوی خود قرار دهند، کاملا اشتباه است زیرا الگوبرداری از پیامبر(ص) به این شیوه صحیح نیست.

استاد جامعه‌الزهرا با یادآوری این نکته که پیامبر(ص) تا سر حد مشقت و سختی، عدالت بین همسرانشان را اجرا می‌کردند، تصریح کرد: حتی اگر مردی هم بخواهد این کار را انجام دهد آن‌گاه باید بداند پیامبر(ص) در چه شرایطی این کار را انجام دادند و چگونه عدالت را بین همسران برقرار می‌کردند و در این زمینه الگوبرداری کند نه در اصل امر تعدد زوجات.

وی با اشاره به اینکه برخی از امور به شرایط عصری، زمانی و مکانی در جامعه مربوط می‌شود و از ساحت الگوبرداری از ائمه اطهار(ع) خارج است، افزود: عده‌ای از مردان دنبال بهانه‌جویی برای رسیدن به خواسته قلبی خود هستند و به همین علت اقدامات خود را به شرع و الگوبرداری از پیامبر(ص) نسبت می‌دهند.

حکیم زاده گفت: شهید مطهری در خصوص ازدواج مجدد می‌گوید: ازدواج مجدد مانند مثلثی است دو سمت آن زن هستند؛ بنابراین باید حقوق هر دو زن در نظر گرفته شود و هیچ کس حق ندارد زنی را که همسر خود را از دست داده از حقوق اولیه خود محروم کند و لذا می‌تواند با مردی که شرط عدالت را به درستی انجام می‌دهد، ازدواج کند.