هشدار قرآن درباره شتابزدگى در قضاوت

یكى از لغزشگاه‌های فکری بشر، شتابزدگى در قضاوت به واسطه ميل شديد به اظهار نظر است، لذا در برخى موارد نه به واسطه اينكه ظن و گمان را به جاى يقين گرفته است بلكه به واسطه اينكه شتاب دارد هرچه زودتر نظر خود را ابراز دارد با اينكه هنوز دليل كافى موجود نيست اظهارنظر مى‏‌كند و حال آنكه صبر و تأنّى و آرام آرام گام برداشتن يكى از شرايط اوليه درست فكر كردن است.

قرآن كريم در برخى از آيات خود به اين حقيقت گوشزد مى‏‌كند كه بعضى از مردم با اينكه علم و اطلاعشان درباره يك مطلب ناقص است و احتياج دارند بيش از آنچه علم و اطلاع دارند اطلاعاتى جمع ‌آورى كنند، حوصله به خرج نداده و رأى خود را صادر مى‏‌كنند.

قرآن كريم مكرر بشر را متوجه مى‏‌سازد به اينكه سرمايه علمى او براى پاره‌‏اى قضاوت‌هاى بزرگ كافى نيست، اندك است، او را به كمى سرمايه‏‌اش متنبه‏ مى‌كند و مى‏‌فرمايد: «وَ ما أُوتِيتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِيلًا» (اسراء / 85)  يعنى از علم، فقط اندكى به شما داده شده نه آن قدر كه براى اين قضاوت‌هاى بزرگ كافى باشد. همچنین مى‏‌فرمايد: «قُلْ رَبِّ زِدْنِي عِلْماً»(طه/114)  يعنى - ای پیامبر-  بگو خدايا بر سرمايه علمى من بيفزاى.

در جاى ديگر قرآن کریم نسبت به آنچنان مردم مى‏‌فرمايد: «ذلِكَ مَبْلَغُهُمْ مِنَ الْعِلْمِ»‏ (نجم/30)- یعنی نهایت علم و فهم برخی از انسان‌ها تا همین حد است.

منبع: مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى، جلد ‏30 صفحه 209-208، با ویرایش جزئی.