رهبران خِرَدجو عدالت را قابل دسترس می‌کنند

موضوع صلح جهانی و ارتباط آن با آینده بشری یکی از مسائلی است که در سال‌های بعد از جنگ جهانی دوم و در واکنش به تلفات انسانی گسترده آن مورد توجه و بحث در محافل علمی و فلسفی جهان قرار گرفت.

می‌توان گفت که جنگ به عنوان بدترین پدیده بشری باعث می‌شود که تمامی دستاوردهای یک جامعه در حوزه‌های مختلف و ثروت‌های انسانی و مادی به طور کامل نابود و در خدمت جنگ قرار بگیرند. از سوی دیگر جنگ‌هایی با محوریت دین و اختلافات مذهبی از جمله بدترین انواع جنگ هستند که در طول تاریخ جوامع انسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهند.

چارلز تالیافرو (Charles Taliaferro)، فیلسوف آمریکایی متخصص حوزه الهیات و فلسفه دین و استاد ممتاز فلسفه در کالج سنت اولاف، پژوهشگر ارشد مؤسسه تحقیقات ایمانی (Institute for Faithful Research )  و عضو مؤسسه سلطنتی فلسفه است.

او نویسندگی، ویراستاری و همکاری در نگارش بیست کتاب را برعهده داشته که آخرین آن‌ها، با نام «تصویر در ذهن: خداباوری، طبیعت‌گرایی و تخیل»(The Image in Mind; Theism Naturalism and the Imagination)، با همکاری هنرمند آمریکایی جیل ایوانز (Jil Evans) در سال 2013 منتشر شده است.

او یک محقق مدعو در تعداد زیادی از دانشگاه‌ها از جمله براون، کمبریج، نوتردام، آکسفورد، پرینستون و دانشگاه شیکاگو بوده است. تالیافرو از سال 2013، سردبیری مجله Open Theology را برعهده دارد.

چارلز تالیافرو در گفت‌وگویی که با ایکنا داشت، در پاسخ به این سؤال که چرا پیروان خیر، صرف نظر از اینکه از چه دینی پیروی می‌کنند، همیشه در قدرت بوده‌اند و شر غالباً پیروز است با اشاره به وجود نگاه بدبینانه به انسان در برخی از فلاسفه گفت: همه فیلسوفان نسبت به آینده ایده‌آل انسان خوش‌بین نبوده‌اند. شوپنهاور(فیلسوف آلمانی) بدبین معروفی بود، اما به طور کلی، سقراط، افلاطون و ارسطو معتقد بودند که ما انسان‌ها پاسخگوی عقل هستیم و وقتی طعمه جهل، جاه‌طلبی و حسادت دنیوی نشویم، ممکن است قدرت و خوبی را در کنار هم قرار دهیم.

تالیفرو ادامه داد: در این جبهه، افلاطون این دیدگاه را داشت که وقتی رهبران فیلسوف، عاشق خِرَد شوند، عدالت قابل دستیابی است.

این فیلسوف آمریکایی در مورد حوادث کنونی نقاط مختلف جهان و دیدگاه فلاسفه برای برقراری صلح بین مردم با هر دین، مذهب و آیینی گفت: تعداد کمی از فیلسوفان فکر کرده‌اند که صلح جهانی آسان است، امانوئل کانت پیشنهاد کرد که اگر کشورهای جهان در یک اتحادیه ملی متحد شوند، ممکن است به سمت احترام جهانی برای کرامت انسانی پیشرفت کنیم.

وی در پاسخ به این سؤال که از نظر فلاسفه از چه راهی می‌توان به صلح دست یافت و شرایط رسیدن به آن چیست؟ تصریح کرد: احتمالاً اکثریت (اما نه همه) فیلسوفان بر ارزش بسیار زیاد آموزش و همکاری در جهت دستیابی به خیر عمومی تأکید کرده‌اند. برخی از مذاهب ادعا می‌کنند که این کافی نیست بلکه باید یکدیگر را دوست داشته باشیم و برخی مسلمانان، مسیحیان، یهودیان، هندوهای خداباور، محبت خدا را لازم می‌دانند.

تالیفرو فلاسفه را در مورد اینکه از نظر فلسفی، انسان‌ها به سوی شر تمایل دارند، دارای نظرات متضاد دانست و گفت: فیلسوفان از نظر تاریخی در این مورد اختلاف نظر دارند. من سنت افلاطون و ارسطو را قبول دارم که معتقدند وقتی مردم بدی می‌کنند اغلب انگیزه دارند که به دنبال نوعی از آنچه فکر می‌کنند(به اشتباه) خوب است، بروند. بنابراین، من طرفدار کسانی هستم که فکر می‌کنند شر انسان به دلیل ضعف، حماقت، جهل و رذیلت انسان رخ می‌دهد.

این فیلسوف آمریکایی در پاسخ به سؤالی در مورد سوء استفاده برخی از افراد از آزادی بیان و توهین به پیامبران الهی همچون حضرت عیسی مسیح(ع) و حضرت محمد(ص) گفت: من در یک دموکراسی زندگی می‌کنم که برای آزادی بیان ارزش قائل است. ما به خاطر احترام به آزادی و عدم استفاده از اجبار، بسیاری از اعمال را که خود ما مذموم می‌دانیم، تحمل می‌کنیم. اما در برخی موارد، جرم ممکن است به شدت توهین‌آمیز باشد (مثل زمانی که کسی از خشونت علیه دیگران حمایت می‌کند) که ما مداخله می‌کنیم.

تالیفرو در پایان در مورد اینکه مسیحیان و مسلمانان با توجه به اینکه بیشترین پیروان را در میان ادیان جهان دارند،‌ چگونه می‌توانند در کنار هم زندگی مسالمت‌آمیزی داشته باشند، با اشاره به اشتراکاتی که بین اسلام و مسیحیت وجود دارد تصریح کرد: پیروان اسلام و مسیحیت باید آنچه را که مشترک هستند تشخیص دهند. هم مسلمانان و هم مسیحیان، عیسی(ع) را به عنوان پیامبر بزرگ می‌شناسند. با توافق بر سر اشتراکات باید شروع کرد، سپس با احترام و محبت در جایی که اختلاف نظر وجود دارد، باید وارد بحث و گفت‌وگو شد.

گفت‌وگو از محمدحسن گودرزی