از واکنش امام(ره) به خودسری‌های اول انقلاب تا زندگی مسالمت‌آمیز در فتوای آیت‌الله سیستانی
«زندگی مسالمت‌آمیز در فتوای آیت‌الله سیستانی» و «واکنش تند امام خمینی(ره) به خودسری‌های اول انقلاب» از عناوین مهم سرویس معارف خبرگزاری ایکنا در هفته گذشته هستند.
سرویس معارف خبرگزاری ایکنا، در هفته‌ای که گذشت مطالب متعددی منتشر کرده است که در ادامه مهمترین آنها را بررسی می‌کنیم.
خودگرایی و دیگرگرایی اخلاقی در تضاد با خداگرایی نیست
امیر خواص، دانشیار کلام و فلسفه دین مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره):
به لحاظ عملی انسان اخلاقی از منظر قرآن کسی است که فعل خوب را انجام می‌دهد و فعل بد را ترک می‌کند و انگیزه او در انجام فعل، تقرب به خداست به همین دلیل می‌گویند نیت قرب الهی داشته باشید. قرآن فرموده است: قل ان صلاتی و نسکی ...؛ بنابراین نظام اخلاق قرآنی، جنبه‌های خودگروانه و دیگرگروانه را به سمت تقرب به خدا جهت می‌دهد و این سه بعد را به عینیت و هماهنگی می‌رساند. عقل و شرع یک دسته وظایفی برای انسان تعیین می‌کند و بدون فعل، امکان رسیدن به نتیجه وجود ندارد البته نگاه کسانی مانند کانت در وظیفه‌گرایی مشکلات معرفت‌شناختی دارد زیرا اینها معتقدند که اخلاق از عقل عملی به دست می‌آید نمی‌توانستند بین این ابعاد جمع کنند ولی ما معتقدیم که نظام اخلاقی اسلام جامع و کامل است و از سه بخش اعتقادات، شریعت و اخلاق تشکیل شده است با یکدیگر در بده بستان هستند لذا هر فعلی از انسان برای رسیدن به کمال و نتیجه است.
واکنش تند امام خمینی(ره) به خودسری‌های اول انقلاب
حجت‌الاسلام سیدمحمدمهدی رضوی‌پور، پژوهشگر و کارشناس دین:
در اوایل انقلاب برخی تندروها با زنان بی‌حجاب برخورد می‌کردند و آنها را ضرب و شتم می‌کردند. نقل شده است تا خبرش به حضرت امام رسید ایشان محکم دستور دادند این افراد را بازداشت کنید و بر آنها حد اجرا کنید. کسی که خودش را عامل دین می‌داند باید به تمام موارد و شرایط دین آگاهی داشته باشد. یک وقت ما شاهدیم طرف ظاهرش دیندار است و مثل ماجرای معاویه در لباس سربازان حکومت امیرالمومنین(ع) عمل خلاف انجام می‌دهد. این دینداری است؟ خیر.
عرفان و قرب بدون توبه ممکن نیست
حجت‌الاسلام امین شمشیری، استاد حوزه علمیه:
آیات زیادی در قرآن کریم در مورد توبه وجود دارد و از مسلمات دینی است و همه ما به سادگی از کنار آن عبور می‌کنیم؛ بدون توبه قربی در کار نیست بنابراین توبه یک حقیقت است و چیز ساختگی نیست و تا توبه نکنیم وارد وادی قرب نخواهیم شد. مثلاً فرض کنید کسی مرتکب گناهی مانند عصبانیت و پرخاشگری شد، اگر بعد از آن، نگران و ناراحت نشود، معلوم است توبه نکرده است. توبه حقیقت و نفس انسان را تغییر داده و پاک می‌کند. در قرآن کریم می‌خوانیم: خداوند می‌خواهد شما توبه کنید ولی کسانی که پیرو شهوت هستند قصد دارند شما را منحرف کنند؛ یا در آیه دیگری فرموده است که ای کسانی که ایمان آورده‌اید توبه نصوح بکنید تا خدا گناهانتان را ببخشد و شما را وارد بهشت کند در روزی که خدا پیامبر و کسانی که به او ایمان آورده‌اند را خوار نخواهد کرد. یا در سوره نوح فرموده است که آمرزش بطلبید و توبه کنید تا نعمات از آسمان‌ها بر شما وارد شود؛ غافرالذنب و قابل‌التوب. خداوند پذیرنده توبه است و بازگشت همه به سوی اوست و هر کسی توبه کند و عمل صالح انجام دهد، خدا از او می‌پذیرد.
حجت‌الاسلام محمد سروش محلاتی، استاد درس خارج حوزه قم:
اگر کسی می‌خواهد تلقی کلمه الهی کند باید مقاومت کند، اگر امتی می‌خواهد کلمه پیروزی را درک کند باید مقاومت و ایستادگی کند. این سنت الهی است. پس خدا راه رسیدن به کلمات الهی را نشان داده است. تا زمانی که فرد و جامعه مقاومت نکند و هزینه لازم را نپردازد خدا کلمات الهی را به انسان نخواهد داد. رسیدن به کلمات الهی امری تدریجی است و انسان گام به گام به هدف نزدیک می‌شود و هر قدمی برمی‌دارد یک گام به هدفش نزدیک‌تر می‌شود.
زندگی مسالمت‌آمیز در فتوای آیت‌الله سیستانی
آیت‌الله محمد عندلیب همدانی، استاد درس خارج حوزه قم:
آیت‌الله سیستانی به آنچه بزرگان ما به نام قاعده الزام می‌خوانند با آن تفسیری که قوم دارند معتقد نیستند که حالا قاعده الزام بحثش مستقل است و به جای آن خودشان در بحث قاعده الزام به قاعده «تعایش سلمی» تصریح می‌کنند؛ یعنی شیعه و غیرشیعه، حتی ادیان دیگر، چه برسد به مذاهب درون مکتب اسلام همه با هم باید تعایش سلمی داشته باشند. همان مطلبی که الان در عرف سیاسی به آن همزیستی مسالمت‌آمیز می‌گویند. این تعایش سلمی را ایشان به عنوان یک قاعده فقهی مطرح و از این قاعده فقهی مطالبی را استنتاج می‌کنند. مشاهده می‌کنید که در عراق با جناب پاپ ملاقات می‌کنند، اقلیت‌های عراق را کاملا به رسمیت می‌شناسند و با آنها مذاکره و گفت‌وگو و از آنها حمایت می‌کنند. این عمل به تعایش سلمی است که این بزرگوار به آن معتقد است و در بحث‌های فقهی به آن تصریح می‌کند.
واکنش خسروپناه به امنیتی کردن مسئله حجاب
حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، پیامی درباره امنیتی و قضایی کردن مسئله حجاب منتشر کرده و آورده است «دشمنان آگاه و دوستان نادان می‌خواهند مسأله حجاب و عفاف را امنیتی کنند نه شناختی؛ قضایی کنند نه فرهنگی؛ دولتی کنند نه مردمی؛ شخصی کنند نه عمومی؛ اما باید همه بفهمند: نود درصد مسأله حجاب، شناختی، فرهنگی، مردمی و عمومی است»
آیا با دیدگاه فرااخلاق هم می‌توان سراغ قرآن رفت؟
مهدی اخوان، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی:
در فرااخلاق، مهمترین و سخت‌ترین سؤال، سؤال سوم یعنی چگونگیِ وجود داشتن اخلاقیات است. چون بلافاصله بعد از اینکه به وجود یک موجود قائل شدیم، تازه به لحاظ معرفت‌شناختی باید راه شناخت آن موجود را معرفی کنیم لذا همه کسانی که ضد رئالیسم هستند، یکی از دغدغه‌های آنان برای فرار از رئالیسم این است که اساساً درگیر سؤالات معرفت‌شناسانه در حیطه اخلاق نشوند. سؤال دیگری که بنده به این سه سؤال اصلی اضافه کرده‌ام، این است که چرا باید اخلاقی باشیم؟ قرآن را یک کتاب الهیاتی و اخلاقی و انسان‌شناسی می‌شناسیم اما سؤالم این است که آیا با دیدگاه فرااخلاق هم می‌توان سراغ قرآن رفت یا خیر؟ بنده معتقدم که مقداری از سؤالات فرااخلاقی را می‌توانیم با روش تفسیری از قرآن استخراج کنیم.
مدل مردمی‌سازی حکومت را در حوزه‌های مختلف طراحی کنیم
حجت‌الاسلام حیدر همتی، مدرس حوزه و دانشگاه:
مسئله مردم‌سالاری به مسئله قدرت و توزیع قدرت برمی‌گردد. اگر بخواهیم بحث مردم‌سالاری را به معنای واقعی کلمه حل کنیم باید به توزیع قدرت میان مردم بپردازیم مثلا بررسی کنیم که در حوزه آموزشی چگونه مردم می‌توانند ورود پیدا کنند. نهایتا شاهد خواهیم بود که دست قدرت در این حوزه‌ها بسته می‌شود. پس وقتی به بحث توزیع قدرت می‌رسیم باید ببینیم خروجی و برون‌داد آن چگونه خواهد بود. یک مؤلفه در مؤلفه‌های مردم‌سالاری در انقلاب اسلامی، بسیج مستضعفان است که در حوزه توزیع قدرت امنیتی صورت گرفت. ما باید بررسی کنیم که چگونه می‌شود این تجربه را در حوزه‌های دیگر بازمهندسی کرد به نحوی که آسیب و تبعات نداشته باشد. پس ما باید در حوزه‌های مختلف مدل مردم‌سالاری خودمان را طراحی و تبیین کنیم.
انتهای پیام
