قرآن‌سوزی در تقابل با سه اصل بنیانی حقوق بشر

در چند هفته اخیر شاهد توهین مکرر به ساحت مقدس قرآن کریم و قرآن‌سوزی بودیم که هر بار با حمایت دولت سوئد و دانمارک به نام آزادی بیان انجام شد و هر بار نیز این دولت‌ها تلاش کردند با یک عذرخواهی و اعلام نارضایتی از این مسئله که به حق می‌توان عنوان جنایت بر آن نهاد، عبور کنند.

این اقدام با سه مفهوم در حوزه حقوق بشر مخالف است که در ادامه به تشریح آن می‌پردازیم:

1ـ آزادی بیان

آزادی بیان از ارزش‌ها، حقوق و فضیلت‌های مطلق و بدون محدودیت نیست. ماده 29 و 30 اعلامیه جهانی حقوق بشر اعلام می‌دارد که:

ماده 29: 

الف) هركس نسبت به اجتماعی كه فقط در آن اجتماع رشد آزاد و كامل شخصيت او امكان‌پذير است تكاليفی بر عهده دارد.

ب) هركس در اجرای حقوق و در مقام برخورداری از آزادی‌های خويش تنها از محدوديت‌هايی پيروی مي‌كند كه منحصرا قانون به منظور تأمين شناسايي و حرمت به حقوق و آزادی‌های ديگران از جمله برای تحقق بخشيدن به مقتضيات عادله اخلاق و نظام اجتماعي و مصلحت عمومي در يک جامعه دموكرات وضع كرده باشد.

ج) در هيچ حال نمی‌توان حقوق و آزادی‌های مزبور را به نحوی به كار برد كه با اهداف و اصول ملل متحد منافی باشد.

ماده 30:

هيچ يک از مقررات اعلاميه حاضر را نمی‌توان به نحوی تفسير كرد كه برای دولتی يا گروهی يا فردی متضمن حقی شود كه بنا بر آن بتواند به فعاليتی دست بزند يا كاری انجام دهد كه هدف آن از بين بردن حقی از حقوق و آزادی‌های مذكور در اين اعلاميه باشد.

براین اساس آزادی و از جمله آزادی بیان تا جایی است که حقوق دیگران مراعات شده و حقی از دیگران ضایع نکند و اینها از قیود آزادذی بیان است. لذا از این منظر توهین به کتب آسمانی مصداق آسیب زدن به عقاید و باورهای پیروان یک دین و مذهب و کتاب آسمانی است و ای.

2ـ  مدارا و احترام

یکی از اصول مورد تأکید در ادبیات حقوق بشر، تأکید بر مدارا و احترام به دیگر انسان‌ها و اعتقادات آنها است. در دنیای متکثر امروز که افراد از نژادها، ادیان، مذاهب، زبان و اقوام مختلف در کنار هم زندگی می‌کنند، بی‌توجهی به اصل مدارا، رواداری، احترام و همزیستی مسالمت‌‌آمیز آثار و تبعات منفی زیادی خواهد داشت و اگر این بی‌توجهی به بالاترین سطح خود که همان اهانت و تجاوز برسد حتی می‌تواند امنیت ملی و صلح بین‌المللی را با ایجاد درگیری و منازعه میان گروه‌ها و جریان‌های مختلف اجتماعی و فرهنکی در یک کشور تهدید کند و توهین به مقدسات را باید از منظر زیر سؤال بردن اصل مدارا و احترام به منزله یک تهدید علیه صلح و امنیت در سطح ملی و بین‌المللی تلقی کرد.

3ـ ممنوعیت نفرت‌پراکنی

سخنان تنفر برانگیز و اشاعه خشونت و نفرت از جمله خطوط قرمز در مسئله حقوق بشر است و در این میان اقداماتی همچون هتک حرمت مقدسات و قرآن‌سوزی از مصادیق بارز نفرت‌پراکنی مذهبی است که جز ایجاد تنش اجتماعی و فراهم زمینه افزایش خشونت مذهبی نتیجه دیگری در برندارد و به واسطه همین اتفاقات اخیر در سوئد بود که شورای حقوق بشر سازمان ملل متشکل از ۴۷ عضو روز 21 تیر سال جاری قطعنامه‌ای درباره «نفرت‌پراکنی مذهبی» در پی اقدام موهن آتش زدن قرآن در سوئد تصویب کرد. همچنین مجمع عمومی سازمان ملل نیز قطعنامه‌ای را تصویب کرد که بر اساس آن هرگونه «نفرت‌پراکنی مذهبی» به منزله نقض قوانین بین‌الملل بوده و رد می‌شود.
         
امروز در مقابل خصم علمی که دین ما را قبول ندارد نمی‌توان با استناد به قرآن و احادیث روبرو شد و  باید با ادبیات مشترک و جهانی حقوق بشر با‌ آنها مواجهه کرد. در این راستا می‌توان با استناد به همان سلاح حقوق بشر به مقابله با آنان برخاست و اثبات کرد اسناد و قوانین بین‌المللی در حوزه حقوق بشر اولا این اهانت‌ها را نه تنها ذیل آزادی بیان تعریف نمی‌کند بلکه در تقابل با آن می‌داند ثانیا آن را خلاف اصل مدارا و احترام به عقاید و باورهای دیگران می‌داند و ثالثا توهین به مقدسات را مصداق تنفرپراکنی مذهبی تلقی می‌کند تا مدعیان حقوق بشر را برای استفاده ابزاری از این مفهوم متعالی و توجیه توهین به مقدسات به نام آزادی بیان خلع سلاح کند.  

مهدی مخبری