ارائه مدل تعالی سلامت معنوی مبتنی بر اربعین حسینی(ع)

به گزارش ایکنا، پیاده‌روی اربعین شاید در نگاه اول یک مناسک سالانه محدود در زمان و مکان خاص تعریف شود اما تأثیرات معنوی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، دیپلماتیک، اقتصادی و... متعددی دارد. همین تأثیرات موجب شده بسیاری از اندیشمندان حوزه‌های مختلف با حضور و تجربه این سفر معنوی و بررسی علمی آن به تحلیل ابعاد مختلف پیاده‌روی اربعین بپردازند و حتی تلاش کنند از سبک برگزاری بسیار منحصر به فرد آن برای تحقق سبک زندگی اسلامی الگو ارائه کنند.

در همین راستا، دومین همایش معرفت و رسالت حسینی، اربعین و تمدن نوین اسلامی طی سال جاری در دانشگاه شهید بهشتی برگزار و مقالات متعددی در حوزه‌های مختلف به این همایش ارسال شد. خبرگزاری ایکنا با هدف آشنا کردن هر چه بیشتر مردم با ابعاد مختلف پیاده روی اربعین نتایج تعدادی از مقالات برتر این همایش را منتشر می‌کند. متن کامل مقالات توسط دانشگاه شهید بهشتی در قالب کتاب همایش منتشر خواهدشد.

فرزاد پویان‌فر، دانش آموخته دکتری مدیریت پژوهش در عملیات؛ اکرم علی‌کاظمی، دانش آموخته دکتری مدیریت و فضه توکل پور، دانشجوی کارشناسی معارف گرایش فقه حقوق سطح دو، مقاله‌ای تحت عنوان «ارائه مدل تعالی سلامت معنوی مبتنی بر اربعین حسینی(ع)» به دومین همایش معرفت و رسالت حسینی، اربعین و تمدن نوین اسلامی ارائه کرده‌اند.

در چکیده این مقاله آمده است: امروزه معنويت يك پديده جهانی است. اربعین حسینی(ع) و نقش آن در تمدن نوین اسلامی بر پایه معنویت اساس تحقیق حاضر را شکل می‌دهد. سلامت معنوی مبتنی بر اربعین در بستر تمدن نوین اسلامی و بیانیه گام دوم انقلاب و تأثیر آن بر سایر ابعاد سلامت شامل: جسمی، روانی و اجتماعی و ارائه مدل تعالی سلامت معنوی مبتنی بر اربعین حسینی‌(ع) هدف این مطالعه است.

یافته‌های این مطالعه اسنادی نشان می‌دهد اربعین حسینی و شاخص‌های سلامت معنوی مبتنی بر آن به عنوان توانمندسازها و سلامت جسمی، سلامت اجتماعی و سلامت روانی از نتایج این مدل تعالی است. نتایج حکایت از آن دارد افزایش کیفیت حکمرانی توانمندسازها و برنامه‌ریزی و مدیریت آنها زمینه‌ساز گسترش معنویت و اخلاق در بستر اربعین بوده و اثرات آن در سایر ابعاد سلامت نمودار می‌شود. مدل ارائه شده می‌تواند به مسئولان و مدیران اجرایی در برنامه‌ریزی اربعین و ظرفیت‌های تمدنی آن بر پایه شاخص‌های معنویت گام دوم انقلاب کمک کند.

در این مقاله مدل تعالی سلامت معنوی در قالب تحلیل ابعاد مثبت سلامت معنوی و ابهاد منفی سلامت معنوی(آسیب‌ معنوی) تحلیل و مقولاتی از قبیل صداقت، فداکاری و دلسوزی، داشتن هدف از زندگی، اعتماد، احترام و داشتن فنون حل مشکلات زندگی به عنوان ابعاد مثبت سلامت معنوی و نبود ایمان، سوگ و غمگینی، خشم و ابزار خشم، ناامیدی و یاس و ترس از مرگ و گناه به عنوان ابعاد منفی سلامت معنوی تعریف شده‌اند و پس از تشریح بخشی از مطالعات مربوط به حوزه سلامت معنوی در کشور و بیانیه گام دوم انقلاب و جایگاه چشم‌گیر معنویت و ابعاد سلامت معنوی در آن، پیاده‌روی اربعین به عنوان بازتاب الگویی موفق از تمدن نوین اسلامی و آرمان بزرگ گام دوم انقلاب معرفی شده است و ضمن تشریح نتایج تعدادی از مطالعات علمی صورت گرفته در خصوص اربعین، نقش این مراسم در سلامت معنوی و سایر ابعاد سلامت تحلیل شده است.

در بخش نتیجه‌گیری این پژوهش آمده است: پایه اصلی تمدن، نه بر صنعت، فناوری و علم که بر فرهنگ، بینش، معرفت و کمال فکری انسانی است. در سایه فرهنگ است که همه چیز برای یک ملت فراهم می‌شود (مقام معظم رهبری؛ ۱۳۷۳). نتایج مطالعات سازمان بهداشت جهانی (۲۰۰۶) در ۱۸ کشور جهان درباره پنج هزار و 87 نفر در زمینه ارتباط معنویت و مذهب با کیفیت زندگی، نشان داده است که معنویت و مذهب با تمام قلمروهای کیفیت زندگی همانند قلمروهای فیزیکی، اجتماعی، روانشناسی و محیطی پیوستگی بسیار بالایی دارد. لذا از مدل پیشنهادی این مقاله می‌توان نتیجه گرفت: سلامت معنوی مبتنی بر اربعین حسینی وجوه چند بعدی داشته و نیرویی قلمداد می‌شود که ارتباط هماهنگ و یکپارچه‌ای را بین تمام ابعاد سلامت فراهم می‌کند.

راهپیمایی اربعین فرصتی برای آموزش، تمرین، تجربه و اصلاح سبک زندگی، رفتار اجتماعی، اخلاق عمومی و فرهنگ زندگی است. سطحی‌نگری و عدم نگرش عمیق به اربعین حسینی‌(ع)، توجه نکردن به خلاقیت‌های نو از جمله چالش‌های مهم و پیش روی این مکتب حسینی است. لذا در این راستا و با هدف ایفای نقش پررنگ اربعین حسینی در ایجاد و توسعه جهانی تمدن نوین اسلامی پیشنهاد می‌شود: دستگاه‌های اجرایی و مسئول در امر برنامه ریزی اربعین حسینی بسترهای لازم پیرامون فرهنگ سازی، ترویج و تبلیغ نقش اربعین حسینی (ع) و جایگاه آن در تعالی سلامت معنوی و سایر ابعاد سلامت را فراهم کنند.

همچنین تبلیغ و ترویج ظرفیت‌ها و ابعاد اربعینی حسینی بر بعد سلامت جسمی که مصداق بارز آن پیاده‌روی است، پیشنهاد می‌شود. در این ایام باید آموزش اصول پیاده روی، استفاده از کفش مناسب، وجود گروه‌های جهادی در جهت ارائه خدمات بهداشتی لازم برای زائران توسط مسئولان و دستگاه‌های اجرایی و تقویت این ابعاد در دستور کار قرار گیرد.

داشتن برنامه منسجم برای ترویج شاخص‌های شجاعت، اعتماد به نفس، خیرخواهی، راستگویی که از عوامل سلامت معنوی بوده و می‌تواند سلامت روانی را ارتقا دهد از ضرورت‌های مهم است. همچنین تبلیغ شاخص وحدت از نتایج اجتماع اربعین، بار روانی مثبت بر زائران داشته و ارتقای سلامت روانی را سبب می‌شود.