اهل سنت هم به فضل علمی امام صادق(ع) معترفند
استاد جامعه المصطفی العالمیه گفت: فضل علمی و برتری شخصیت امام صادق(ع) نه تنها از سوی علمای شیعه بلکه در آثار زیادی از علمای اهل سنت هم تجلی یافته است و به آن اعتراف کرده‌اند.
امروز مصادف با سالروز میلاد با سعادت امام جعفر صادق(ع) است که نقش مهمی در رشد علمی جهان اسلام داشته و در دوره ایشان مکاتب فکری مختلف پدید آمد و بنیان تشیع استوار شد. برای آشنایی بیشتر با زندگانی آن حضرت، خبرنگار ایکنا با حجت‌الاسلام و المسلمین وحید نجف‌زاده؛ استاد جامعه المصطفی العالمیه و استاد تفسیر مجتمع آموزشی پژوهشی ائمه اطهار(ع)، گفت‌وگو کرده است.
ایکنا ـ مهمترین سیاست راهبردی امام صادق(ع) چه بود؟
امام جعفر صادق(ع) ششمین امام شیعیان هستند که پیامبر(ص) هم بر امامتشان تصریح کرده‌اند؛ ایشان در سال 83 قمری به دنیا آمدند و در سایه‌سار جد بزرگوارشان امام سجاد(ع) و پدر بزرگوارشان، امام باقر(ع) رشد می‌کنند؛ دانشگاه رسالت پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) متصل به وحی است و وقتی ما نگاه می‌کنیم به مجموعه عالم اسلام چه دانشمند و غیردانشمند آن حضرت را یادگار پیامبر(ص) خدا و نماد مبارزه با سرکشی بنی‌امیه می‌دانند.
در دوران ایشان بنی‌امیه از هیچ کشتار و ظلمی فروگذار نبودند و بعد هم عباسیان با شعار خشنودی اهل بیت(ع) و برگرداندن حکومت به ایشان بر مردم مسلط شدند ولی خودشان به دشمنان آنان تبدیل شدند. شاید یکی از مهمترین کارها و سیاست راهبردی در دوره امام صادق(ع) این بود که ایشان مناقشات سیاسی را به سمت علمی و اخلاقی و ... سوق دادند و فرقی چون خوارج و معتزله و کیسانیه و زیدیه و ... در سرزمین اسلام رشد پیدا کردند لذا امام صادق(ع) به ایجاد و بنای یک جامعه صالح که مسئولیت حفظ تراث اهل بیت(ع) را دارند به تربیت شاگرد پرداختند و به حفظ دارایی‌های نبی مکرم و ائمه قبل از خود کمر همت بستند.
ایکنا ـ شخصیت آن حضرت در بین دوستان و دشمنان چگونه توصیف شده است؟
امام باقر(ع) بر اساس روایتی که در کافی، جلد اول صفحه 327 بیان شده است در مورد امام صادق(ع) فرمودند: هذا خیرالبریه؛ فرزندم امام صادق(ع) بهترین مخلوقات است؛ حتی دشمنان آن حضرت هم زبان به مدح وی باز کرده‌اند؛ منصور دوانیقی گفته است جعفر بن محمد(ص) از کسانی است که قرآن کریم درباره او فرمود: ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ الَّذِينَ اصْطَفَيْنَا مِنْ عِبَادِنَا ۖ فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِنَفْسِهِ وَمِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَيْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ۚ ذَٰلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْكَبِيرُ
نمونه این آیه امام صادق(ع) است؛ یا عبدالرحمان بن ابوحاتم رازی متوفای سال 327 قمری آورده است که از پدرم شنیدم جعفر بن محمد ثقه و راستگو است و درباره امثال او سؤال نمی‌شود یعنی اینقدر قابل اعتماد است که سوءظنی درباره او وجود ندارد. نویسنده کتاب حلیة‌الاولیاء نوشته است ازجمله آنان پیشوای سخنور و صاحب رتبه اول زمامداری امام ناطق و دارای سرپرستی جعفربن محمد بود که عزلت و خشوع را برگزیده است و از ریاست‌طلبی نهی می‌فرمود.
جلوه‌های شخصیتی آن حضرت هم برجسته است مفضل بن رمانه از اصحاب ثقه و راویان حدیث نقل کرده است که بر حضرت وارد شدم و از تنگدستی خودم گله کردم و امام جعفرصادق(ع) کیسه‌ای آوردند که 400 سکه در آن بود؛ عرض کردم من گله کردم نه اینکه شما به من پول دهید بلکه مرادم این بود که مرا دعا کنید و حضرت فرمودند از دعا برای تو هم فروگذار نخواهم کرد و این نشانه آقایی و کرامت آن حضرت است همچنین انفاقات و صدقات و مهمان‌نوازی آن حضرت هم در روایات فراوان است؛ به‌شدت مهمان را تکریم می‌کردند و شخصا به پذیرایی از آن می‌پرداختند و تواضع و مکارم اخلاقی ایشان زبانزد بود؛ فرمودند: بخشی از مروت ما اهل بیت(ع) نسبت به کسانی است که به ما ظلم کرده‌اند.
همچنین عبادت آن حضرت از برجسته‌ترین افراد محسوب می‌شدند، اتق النالس و اورع الناس. توصیه به روزه و حج و عبادت و ذکر و سجده طولانی نشان‌دهنده همت بلند آن حضرت است.
ایکنا ـ گفته شده است آن حضرت شاگردان بسیار زیادی تربیت کردند و خدمت زیادی به عرصه علمی، دراین‌باره توضیح فرمایید؟
بالغ بر 4 هزار دانش‌پژوه و طالب علم از سفره علمی او بهره بردند و هم در علم مختلف صاحب‌نظر بودند و زمینه‌ساز رشد آن شدند. حضرت 35 سال به کار علمی و ترسیم روش اهل بیت(ع) پرداختند؛ محمدحسین مظفر استاد برجسته حوزه در کتاب الامام الصادق(ع) بخشی از اعترافات و تصریحات راویان و بزرگان اهل سنت را در مورد آن امام نقل کرده است. شیخ مفید آورده است اصحاب حدیث نام راویان راستگویی که از امام صادق(ع) روایت نقل کرده‌اند جمع کرده و عدد آنها به 4 هزار نفر می‌رسد. البته دیگران مانند علامه طبرسی، علامه حلی در المعتبر و شیخ طوسی در رجال خودش هم به این عدد اشاره کرده است و این ئشان می‌دهد وسعت حوزه علمیه امام صادق(ع) وسعت زیادی داشته است.
حتی اهل سنت که قائل به امامت ایشان هم نبوده‌اند از کرامات و شخصیت والای آن حضرت سخن گفته‌اند؛ ابوحنیفه که اصالتا اهل کابل است و در کوفه درس خوانده است و در آنجا از دنیا رفته است؛ او با صدای بلند در بین مردم ندا می‌کرد که اگر آن دو سال نبود من هلاک شده بودم. مالک بن انس مدنی، امام مذهب مالکی که ابن الندیم آورده است او ابن ابی عامر از قبیله حمیر بود در مورد آن حضرت آورده است که کسب دانش از امام صاق(ع) افتخار ما بود؛ شب‌لنجی در نورالابصار هم شافعی و ابن حجر در صواعق و دیگران به شاگردی از محضر ایشان اشاره کرده‌اند.
سفیان بن سعید مسروق ثوری کوفی هم چندبار به بغداد رفته و از امام(ع) روایت نقل کرده و در سال 161 در بصره از دنیا رفته است و در کتب دیگر اهل سنت مانند؛ تهذیب، نورالاباصر و ینابیع و صواعق و ... هم به استفاده این بزرگ اهل سنت از وجود امام صادق(ع) اشاره شده است. یکی از این افراد محمدبن اسحاق بن یسار صاحب کتاب المغازی و السیر است که در مکه ساکن بود و ابن خلکان خیلی از او تعریف کرده است و مکررا از علم‌آموزی او ذکر شده است. یکی دیگر از این افراد یحیی بن سعید انصاری از بنی النجار از تابعین است؛ او قاضی مدینه از طرف منصور بود و به سمت قاضی‌القضات رسید و در برخی کتب ذکر شده در بالا از استفاده او از سفره علمی امام صادق(ع) نکاتی را نقل کرده‌اند.
در بین شاگردان امام صادق(ع) که هم اهل سنت و هم بزرگان شیعه بهره برده‌اند تعدادی مانند زراره و جمیل بن دراج و محمدبن مسلم، برین بن معاویه، هشام، ابوبصیر، ابان بن تغلب، ابوحمزه ثمالی و ... . در بین مشهور علمای شیعه داریم که 18 نفر اصحاب اجماع هستند که شش نفر از اینها از صحابه امام باقر(ع)، شش نفر از صحابه امام کاظم و امام رضا(ع) و شش نفر هم از شاگردان درجه یک وجود نازنین امام صادق(ع) بوده‌اند.
ما شخصیتی به نام امام صادق(ع) با این ویژگی‌های برجسته و نقش بزرگ در تاسیس دانشگاه اهل بیت(ع) داریم؛ ایشان نقش تبیینی و مبارزه علمی و وحدت‌آفرینی داشتند که همه برای امروز ما قابل استفاده است و هم حوزویان و هم شیعیان باید این دروس را خوب بفهمیم و خوب به آن عمل کنیم.
انتهای پیام
