باید در تفسیر هر نام از نام‌های گرامی حضرت زهرا(س) سخن‌ها گفته شود

با ظهور دین تحول‌آفرین اسلام به همت والای حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی(ص)، کرامت انسانی، عدالت‌خواهی و آزادی معنایی واقعی یافت. پیامبر خدا حفظ و حراست از دین و ارزش‌های متعالی آن را به تبعیت از دو اصل معرفی کرد. یکی قرآن و دیگری اهل بیت(ع) که مفسران حقیقی و عاملان واقعی این کتاب الهی بودند. فاطمه زهرا(س) که جزء اهل بیت(ع) پیامبر اکرم(ص) و حلقه اتصال نبوت و امامت شد در حدیثی قدسی چنین توصیف می‌شود: «یـا أَحْمَدُ! لَوْلاکَ لَما خَلَقْتُ الْأَفْلاکَ، وَ لَوْلا عَلِىٌّ لَما خَلَقْتُکَ، وَ لَوْلا فاطِمَةُ لَما خَلَقْتُکُما»؛ ای احمد اگر تو نبودی جهان را نمی‌آفریدم و اگر علی نبود تو را نمی‌آفریدم و اگر فاطمه نبود شما را نمی‌آفریدم.»

سالروز میلاد حضرت فاطمه زهرا(س) کوثر قرآن، فرصت مبارکی است برای پرداختن به جایگاه ویژه آن حضرت و این فرصت در سایه سخن عالمان دین و عاملان اخلاق محقق می‌شود. خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به این انگیزه درخواست پیام اختصاصی خود را خدمت آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی تقدیم کرده است و آن عالم وارسته در نامه‌ای ضمن تبریک این ایام مبارک نکاتی را در خصوص شخصیت حضرت زهرا(س) به ایکنا هدیه کرده‌اند. 

متن پیام این مرجع تقلید به مخاطبان ایکنا را با هم می‌خوانیم:

بسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ

الحمدلله رب العالمین، الصلاة علی اشرف بریته وخیر خلقه ابی القاسم محمد الامین وآله الهداة المهدیین، واللعن علی اعدائهم اجمعین الی قیام یوم الدین.

ورد بأسناد عديدة عن رسول الله صلي الله عليه و آله: إِنَّمَا سُمِّيَتْ بْنَتِي فَاطِمَةَ لِأَنَّ اَللَّهَ عَزَّوَجَلَّ فَطَمَهَا وَ فَطَمَ مَنْ أَحَبَّهَا مِنَ اَلنَّارِ.(1)

بیستم جمادی الآخرة، سالروز ولادت بانوی دوسرا، حضرت فاطمه زهرا(س) را به محضر قطب عالم امکان، حضرت بقیةالله، عجل الله تعالی فرجه الشریف تبریک می‌گویم و تعجیل در فرج آن ذخیره الهی را از درگاه ربوبی مسئلت دارم.

سخن گفتن از مناقب و فضایل شفیعه روز جزا، یادگار گرامی و پاره تن حضرت محمد‌ مصطفی(ص) حضرت صدیقه طاهره(س) بسیار دشوار است. چگونه می‌توان از شخصیتی سخن گفت که حضرت جبرئیل امین(ع) پس از رحلت پیامبر اکرم(ص)، هفتاد و پنج روز در اندوه عزای پدر، تسلابخشش بوده، برایش از مناقب و منزلت والای حضرت ختمی مرتبت سخن گفته و «ما یکون» را به ایشان خبر داده؟! حضرت وصی، خیر الناس بعد النبی(ص) امیرالمؤمنین علی(ع) _ علیه افضل صلوات المصلین _ این سخنان امین وحی را در کتابی نگاشته که «مصحف فاطمه» نام گرفته است، کتابی که برخلاف گفته‌های کینه‌توزانه دشمنان اسلام، در آن، از قرآن چیزی نیست. در بیش از بیست روایت، به این کتاب و ویژگی‌های آن پرداخته شده، که بسیاری از آنها، از اسناد معتبر برخوردار است.(2)

در کتب عامه نیز، به کرات، فضایل آن بانو بیان شده است. از جمله، در روایتی از پیامبر گرامی (که بسیاری از ایشان به صحت این روایت تصریح کرده‌اند) آمده که حضرت فرمودند:

فرشته‌ای که تاکنون به زمین فرود نیامده بود، از درگاه پروردگار رخصت طلبید که بر من سلام کند و مرا بشارت دهد که فاطمه، بانوی زنان بهشت و حسن و حسین، سرور جوانان بهشت هستند. (3)

حاکم نیشابوری درباره ایشان می‌گوید: در روایتی صحیح، از پیامبر اکرم(ص) نقل شده که هرگاه وی بر پیامبر وارد می‌شد، پیامبر، ایستاده به سویش می‌رفت و از وی استقبال می‌کرد و دستش را می‌بوسید و این رفتار، به احترام مادرش خدیجه(س) و به احترام خود او بود.

وی سپس با سندی که به صحت آن تصریح کرده، از عایشه نقل می‌کند:

من کسی را ندیدم که در سخن گفتن، به پیامبر(ص) شبیه‌تر از فاطمه(س) باشد. هرگاه که فاطمه(س) به نزد پیامبر می‌رفت، پیامبر به او خوش آمد گفته و ایستاده و به سویش می‌رفت و دستش را گرفته می‌بوسید و وی را در جای خود می‌نشانید و هرگاه پیامبر(ص) بر وی وارد می‌شد، او به حضرت خوش آمد گفته و می‌ایستاد و دست حضرت را گرفته می‌بوسید. در بیماری رحلت پیامبر، فاطمه(س) وارد شد. حضرت به او خوش آمد گفت و او را بوسید و پنهانی سخنی با وی گفت؛ او گریست. دوباره پنهانی سخنی با وی گفت؛ او خندید. من (با خود) گفتم که من برای این زن فضیلتی می‌پنداشتم، اکنون می‌بینم که وی همچون دیگر زنان است؛ در حالی که می‌گرید، می‌خندد! از او در این باره پرسیدم؛ او در پاسخ اشاره کرد که راز پیامبر(ص) را فاش نمی‌سازد. پس از اینکه پیامبر(ص) رحلت کرد، از وی در این باره پرسیدم؛ در پاسخ گفت که «پیامبر با من پنهانی گفت که او می‌میرد و من گریستم. سپس پنهانی گفت که من، اول کسی از خویشاوندانش هستم که به وی می‌پیوندم.»(4)

نام‌های گرامی آن محبوبه پروردگار، هر یک، از گوشه‌ای از فضایل بی‌‌شمار ایشان پرده برمی‌دارد و باید در شرح و تفسیر هر نام، سخن‌ها گفته شود.

در این مناسبت مبارک، به ترجمه حدیث شریفی که زینت‌بخش آغاز این مکتوب گردید، بسنده می‌کنم و از خداوند سبحان، شفاعت آن بانو را برای شیفتگان حضرتش آرزومندم:

با اسناد بسیار، از پیامبر گرامی(ص) نقل شده است که «دخترم، فاطمه نام گرفت، از آن رو که خداوند عزوجل، او و دوستدارانش را از آتش دوزخ برکنار ساخت.»

سیدموسی شبیری زنجانی

جمادی الاخرة 1445

************************

1. این روایت با این تعبیر و تعابیر نزدیک - در مصادر بسیاری از شیعه و عامه، نقل شده است؛ از جمله: الفردوس بماثور الخطاب، ج 1، ص 346، مناقب ابن المغازلی، ص 118، فضایل فاطمه الزهرا، حاکم نیشابوری ص 87 و نیز 111؛ کنز العمال، ط الرساله ج 12، ص 109 (به نقل از خطیب و دیلمی از دو راوی مختلف)؛ عیون اخبار الرضا(ع)، ج 2، ص 46؛ معانی الاخبار، ص 46(با اندکی تلخیص)؛ امالی شیخ طوسی، مجلس 11، ح 44؛ صحیفة الامام الرضا(ع)، ص 45؛ نوادر المعجزات، ص 192( با کمی اضافه).
2. ر. ک: الکافی، ج 1، ص 238- 241؛ بصائر الدرجات، ص 150، 161، 170 و 186؛ کتاب من لایحضره الفقیه، ج 4، ص 419؛ ارشاد، ج 2، ص 186.
3. مسند احمد، مکنز، ج 51، ص 55؛ مصنف ابن ابی شیبه، ج 6، ص 288؛ سنن ترمذی، مکنز، ج 13، ص 401؛ المستدرک علی الصحیحین، ج 3، ص 164. قطعه مربوط به حضرت زهرا(س)، با سندی دیگر در معجم کبیر طبرانی، ج 22، ص 403 نقل شده است. حاکم نیشابوری اشاره می‌کند که «الاخبار ثابتة صحیحة عن النبی(ص) ان فاطمه سیدة نساء اهل الجنة...» (فضائل فاطمه الزهراء، ص 35).
4. فضایل فاطمه الزهرا، ص 36 (و در ذیل آن می‌گوید: «هذا حدیث صحیح الاسناد علی شرط الشیخین، فان رواته کلهم ثقات و هذا الحدیث، یصرح بان فاطمه کانت اعلم و افقه من عایشه، اذ لم تخبر بالسر فی حیاه من اسر الیها، ثم اخبرت بعد وفاتها و هذا فقه هذا الحدیث وقد خفی علی عایشه ...»