تأثیر بخشندگی در بهداشت روان + فیلم

آغاز بهار، نوروز است و تداعی نو شدن، تولد دوباره طبیعت و تحول احوال انسان‌ها. از این رو عید نوروز نماد شادی، تازگی، تحول و پویایی است و با دعای تحول نیز آغاز می‌شود. دعایی که با خواندن آن از خداوند دگرگونی حال را طلب می‌کنیم، حالی که بتواند ما را به زندگی بهتر، حال خوب و سلامت روان برساند، اما چگونه می‌توان به احسن‌الحال و یا حال خوب رسید، به ویژه در عید نوروز امسال که تلاقی مبارکی را با ماه رمضان شاهد هستیم.

محسن محمدکریمی، روانشناس تربیتی در مجموعه درس‌گفتارهای «در طلب احسن الحال» که از سوی ایکنا تولید شده است به تبیین راهکاری رسیدن به حال خوب و نیکو که به تأمین سلامت روان انسان منجر می‌شود پرداخته است. در بخش چهارم توصیه‌های وی با عنوان «اخلاق مداری» تقدیم مخاطبان شده است.

یکی از نکات مهم در سلامت روان، «اخلاق» است. اخلاق، یکی از مهمترین آموزه‌های دینی و انسانی ماست. گاهی برخی مباحث در حوزه دین قابل تعریف است و مباحث انسانی نیز در حوزه رفتارها تعریف می‌شود، یعنی حداقل ارتباطی که انسان‌ها می‌توانند، با هم داشته باشند که اخلاق در هر دو حوزه قابل تعریف است.

یکی از مهمترین شاخصه‌های سلامت روان، اخلاق نیک است و به قدری حائز اهمیت است که خداوند در قرآن، از آن به شاخصه عظیم یاد کرده و پیامبر(ص) را دارای خلق عظیم دانسته است. یعنی «خلق عظیم» بود که توانست در شرایط جاهلیت عرب که دارای رفتارها و روابط اجتماعی پیچیده‌ای بودند، آنها را به دین و خداوند نزدیک کند.

یکی از مؤلفه‌های اخلاق نیک، تبسم است. در بسیاری از اوقات افرادی را در حوزه اجتماعی و خانوادگی می‌بینیم که در روابط خود همواره تبسم دارند، مهربان هستند و اخلاق‌مدارند و می‌توانیم با آنها صحبت کنیم و حتی به آنها اعتماد کنیم. این می‌تواند فرصتی باشد تا لحظات شیرینی را با او تجربه کنیم. بنابراین در سیره پیامبر(ص) داریم که همواره متبسم بودند و لبخند بر لب داشتند.

وقتی پدر وارد خانه می‌شود، مادر خانواده که از صبح داخل منزل مشغول کار بوده است، کما اینکه کار خانه، بسیار سخت است و همواره باید قدردان و سپاسگزار باشیم، اما پیام دوستی و محبت و سلام پدر، لبخند است و اعضای خانواده باید پدر را با لبخند ملاقات کنند. چراکه لبخند، آغاز یک ارتباط صحیح، دوستانه و انسانی است. چرا دچار طلاق عاطفی در خانواده‌ها شده‌ایم؟ اولین مسئله‌ای که در این زمینه خود را نشان می‌دهد، نبود لبخند است. گاهی با لب می‌خندیم، گاهی با چشمان، گاهی با صورت و گاهی هم با کلام آرامش‌بخش.

اگر با فرزندمان با لبخند رفتار کنیم، فرزند، آن را پای محبت، دوستی، تأیید، رفتار صحیح و ... می‌گذارد و اگر از لبخند دور باشیم، فرزندمان تصور می‌کند او را دوست نداریم، یا از او فاصله گرفته‌ایم و یا از او ناراحت هستیم. بنابراین در بین اعضای خانواده، همکاران، دوستان و حتی در جامعه وقتی وارد اتوبوس و ... می‌شویم با لبخند وارد شویم. حتی همان راننده زحمتکش، با دیدن لبخند، احساس شادی، نشاط و هویت در درون خود می‌کند. اما وقتی نسبت به این مسائل بی‌توجه باشیم و با اخم و ناراحتی از کنار دیگران عبور کنیم، مسلماً پیام منفی نصیب دیگران می‌شود.

خداوند صفات و اسماء فراوانی دارد و وقتی می‌خواهد خود را به ما معرفی کند، از بین تمام این صفت‌ها و اسم‌ها، دو عنوان «رحمان» و «رحیم» را انتخاب می‌کند. یعنی خداوند دوستدار بندگانش است. پس نمی‌توانیم بگوییم خداوند بخشنده و مهربان است، اما عبوس است. این اسماء الهی نشان‌دهنده لبخند خداوند است و به ما شاه‌کلید می‌دهد که اگر خواستید با کسی ارتباط داشته باشید و در روابط خود موفق باشید و به عالیترین درجه انسانی برسید، مهربان و بخشنده باشید.

اگر با همه انسان‌ها، با این دو ویژگی و خصلت ارتباط برقرار کنیم، عالیترین درجه انسانی، معرفتی و الهی را طی خواهیم کرد و کسی که در عالیترین سطح بهداشت سلامت و روان است، لبخند، محبت، دوستی و مهربانی و بخشندگی را در وجود خود به منصه ظهور می‌گذارد و آن را به دیگران هم هدیه می‌کند.