ارتباط میان دانشگاه و صنعت از طریق عملیات مشترک شکل میگیرد
شقایق حق‌جوی جوانمرد با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین مکانیزم‌هایی که در آن ارتباط عمیق و جدی میان دانشگاه و صنعت شکل میگیرد عملیات مشترک است، گفت: نبود زبان مشترک میان دانشگاه و صنعت از دلایلی است که باعث شده این دو خیلی کاری به هم نداشته باشند.
شقایق حق‌جوی جوانمرد، رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی معاونت علمی ریاست جمهوری، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، با اشاره به شعار «نوآوری آسان و ارزان» اظهار کرد: برای موفقیت در اقتصاد مبتنی بر نوآوری، باید همه شرکای کلیدی را به بهترین شکل ممکن درگیر کنید. یک شریک کلیدی مهم در شکل‌گیری و جدی‌شدن بازار اقتصاد مبتنی بر نوآوری، صنایع و شرکت‌هایی هستند که هم‌اکنون در کف صحنه حضور دارند و می‌فهمند که نوآوری می‌تواند برایشان ارزش‌افزوده خلق کند.
وی ادامه داد: صنعت غذای ما جزو صنایعی است که نوآوری در آن برای حفظ خود در این بازار پر رقابت، از اهمیت به‌سزایی برخوردار است. با احداث آزمایشگاه‌های ساخت سریع (آزمایشگاه‌هایی برای ساخت سریع نمونه نوآورانه و آزمایش آن) شما می‌خواهید به صنعت بگویید اگر با هم باشیم، می‌توانیم نوآوری‌های بزرگتری داشته باشیم یا اینکه نوآوری کوچک‌تری که شما می‌توانستید انجام دهید را ما به شکل آسان‌تر و ارزان‌تر انجام می‌دهیم.
رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی معاونت علمی ریاست جمهوری بیان کرد: اگر ما نتوانسته‌ایم در بازار رقابتی کشورهای همسایه، بخش‌هایی را برای خودمان نگه داریم، به این دلیل است که نتوانسته‌ایم استانداردهای آنان را تأمین کنیم. بنابراین برخی بازارها را از دست داده‌ایم و اگر هم فرصت بازاری ایجاد شود، آمادگی آن وجود ندارد.
حق‌جوی جوانمرد با تأکید بر لزوم تغییر مدل از عرضه‌محور به تقاضامحور تصریح کرد: در مدل عرضه‌محور، نوآوری توسط محققین در آزمایشگاه ایجاد می‌شود، بدون آنکه بدانیم چه کسی می‌خواهد از آن استفاده کند و پس از آن نیاز به بازاریابی و... احساس می‌شود. اما در مدل تقاضامحور از همان ابتدا به سراغ کسانی می‌رویم که بازار را در دست دارند و بازارهای بین‌المللی را رصد می‌کنند، در واقع آنان می‌دانند که چه کنند تا ارزش افزوده خلق کنند و به این ترتیب مسیر نوآوری را پایدار می‌کنند.
پایداری مسیر نوآوری در گرو وجود خریدار
حق‌جوی جوانمرد تأکید کرد: آنچه مسیر نوآوری را پایدار می‌کند، این است که یک خریدار در انتهای زنجیره وجود داشته باشد. مهم‌ترین خریدار در حوزه آزمایشگاه‌های ساخت سریع، همین صنایع فعال هستند که در این اولین گام، به سراغشان رفتیم تا از آنان بپرسیم شما چه ایده‌های نوآورانه‌ای دارید که می‌خواهید آسان و ارزان آزمایش کنید.
وی ادامه داد: در واقع ابزارهایی که به عنوان حاکمیت برای کمک به صنایع داریم، تنها وام نیست، بلکه به صورت مستقیم با تقویت ظرفیت‌های مجموعه‌ای همچون جهاددانشگاهی، در پی کمک‌رسانی به صنایع هستیم. در این اتفاق برای انجام کار جدید لازم نیست صفر تا صد کار را خود صنعت انجام دهد، تجهیزات خریداری و نیروهایی را استخدام کند، بلکه به جای آن از یک ظرفیت آماده برای آزمایش ایده نوآورانه استفاده می‌کند، زیرا خطرپذیری شکست ایده‌های نوآورانه بالای 80درصد است و نیازمند این خواهد بود که جایی و کسی این خطرپذیری را آرام و ملایم کند.
رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی معاونت علمی ریاست جمهوری با اشاره به هدف از برگزاری پیش‌رویداد ملی «فبین‌فود» در جهاددانشگاهی خراسان رضوی، اظهار کرد: هدف این بود که صنایع فعال را به عنوان شرکای کلیدی در فرآیند نوآوری، درگیر آزمایشگاه‌های ساخت سریع کنیم تا کارآمدی آن را نشان دهیم. در واقع برای آسان و ارزان کردن نوآوری، صنایع فعال اولین گروهی بودند که سراغشان رفتیم.
حق جوی جوانمرد با اشاره به کتاب «دولت کارآفرین» نوشته مازوکاتو، اظهار کرد: در این کتاب تشریح شده که چگونه دولت آمریکا به اجزای نوآوری واحدهای تحقیق و توسعه کمک کرد و قهرمانی از بخش خصوصی را برای زدن گل نهایی قرار داد تا مردم باور کنند که باید بخش خصوصی خوب داشته باشیم، اما این بخش خصوصی خوب را چطور باید ایجاد کنیم؟ ما یکی از کشورهای دارای بالاترین تعداد دانشجوی و دانش‌آموخته تحصیلات تکمیلی هستیم، به طوری‌که از 3 میلیون دانشجو، یک میلیون در مقطع تحصیلات تکمیلی تحصیل می‌کنند. اگر بتوانیم پایان‌نامه‌های آنان را جهت‌دهی و تنها بر روی 5 درصد از 500 هزار مورد، یعنی چیزی حدود 25 هزار پایان‌نامه کار کنیم، پتانسیل بزرگی در اختیار کشورمان قرار میگیرد.
وی افزود: یکی از مهم‌ترین مکانیزم‌هایی که در آن ارتباط عمیق و جدی میان دانشگاه و صنعت شکل میگیرد، عرصه عملیات مشترک است. نبود زبان مشترک میان دانشگاه و صنعت از دلایلی است که باعث شده این دو خیلی کاری به هم نداشته باشند. بنابراین آزمایشگاه‌های ساخت سریع عرصه عملیات جدید است که در آن صنعت و دانشگاه می‌توانند دغدغه‌ها و نگرانی‌های یکدیگر را درک کنند.
رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی معاونت علمی ریاست جمهوری افزود: اگرچه سال‌هاست از ارتباط میان دانشگاه و صنعت سخن گفته‌ایم، اما به الزامات، قیود، اقتضائات و نگرانی‌های طرفین این رابطه کمتر پرداخته شده است. لزوم انعقاد قرارداد، عدم افشاء و تعیین میزان سود و زیان هریک از طرفین از جمله این دغدغه‌ها است. بنابراین یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های آزمایشگاه‌های ساخت سریع داشتن عرصه عملیاتی است که در آن هریک از طرفین درگیری فعال پیدا می‌کنند و در نتیجه زبان مشترک می‌یابند.
حق‌جوی جوانمرد ادامه داد: در آزمایشگاه‌های ساخت سریع دیگر مقاله نمی‌دهیم، بلکه نمونه اولیه‌ای ارائه می‌شود که صنعت تصور می‌کند جواب خواهد داد. این نمونه اولیه پس از آزمایش و استانداردسازی در آزمایشگاه ساخت سریع، آماده ورود به خط تولید صنعتی می‌شود؛ خدمتی که تا به حال از سوی دانشگاه به صنعت ارائه نشده است.
وی با اشاره به وجود چندین فناوری در کشور که در آن ترجیح و مزیت وجود دارد، گفت: در این موارد، شکاف فناورانه ما با دنیا آنقدر زیاد نیست و اگر هوشمندانه مدیریت و به آن ورود کنیم، می‌توانیم این شکاف را پر کنیم. از جمله موارد کلیدی که باید به آن‌ها ورود کنیم، فناوری‌هایی همچون هوش مصنوعی، کوانتوم، زیست مهندسی و... است. فناوری‌های راهبردی، فناوری‌هایی هستند که یا در کوتاه‌مدت ثروت‌آفرین یا در بلندمدت قدرت‌آفرین هستند و ما را تحریم‌ناپذیر و تاب‌آور می‌کنند.
رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی معاونت علمی ریاست جمهوری با بیان اینکه امروز مسئله غذا، مسئله روز مردم دنیاست، اظهار کرد: نمی‌توان از موضوعی با اهمیتی همچون غذا غافل شد و به فناوری‌های نوظهور آینده فکر کرد. یک سری نیازهای اصلی و تخصصی هستند که در همه دنیا برطرف کردن آن‌ها وظیفه حاکمیت است؛ مانند غذا و امنیت که حتماً باید برای آن برنامه داشته باشیم، اما در عین حال باید گروه تحقیق و تفحص نیز داشته باشیم که دائم مرزهای جدید را رصد کنند و ببینند در چه حوزه‌ای باید ورود کنیم. پرداختن به نیازهای روزانه، نباید ما را از برنامه‌ریزی و پرداختن به نکات کلیدی غافل کند.
حق‌جوی جوانمرد با اشاره به راه‌اندازی آزمایشگاه ساخت سریع با مشارکت همراه اول، بیان کرد: اگرچه پهنای باند در ایران هنوز به حد مناسب نرسیده است، اما راه‌حل ناگزیر آینده است و فشار تکنولوژی و تقاضا کشور را بر این کار وادار خواهد کرد. بنابراین باید از همین الان به‌دنبال این کار باشیم. بنابراین دو دسته کار داریم، نخست کارهایی که امروز بازار دارد و پرداختن به آن ضروری است. یک دسته دیگر کارهایی است که نیاز و ضرورت آن چند سال دیگر به وجود خواهد آمد و اگر امروز به آن فکر نکنیم، در آینده ناگزیر مصرف‌کننده خواهیم بود، مانند اتفاقی که در صنعت میکروالکترونیک ما افتاده است.
آزمایشگاه‌های ساخت سریع و استفاده از ظرفیت‌های جهاددانشگاهی
وی با اشاره به ظرفیت‌های جهاددانشگاهی، بیان کرد: در نقطه تحول تاریخی هستیم و اکنون جهاددانشگاهی به بازتعریف نقش خود نیاز دارد. روزی که جهاددانشگاهی متولد شد، میدان عمل بسیار وسیعی داشت و جهادگران جمعی از افراد باهوش، پرپتانسیل و پای کار بودند که هر بار بر زمین‌مانده‌ای را برمی‌داشتند و خوب هم این کار را انجام می‌دادند.
رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی معاونت علمی ریاست جمهوری ادامه داد: با بالا رفتن بلوغ سازمانی در کشور، هر بخش از این کارها به یکی از سازمان‌ها تعلق گرفت و کم‌کم جهاددانشگاهی مزیت استراتژیک خود را از دست داد. لذا دقیقاً هم‌اکنون جهاددانشگاهی باید چرخش کند و یک مأموریت کلیدی جدید و منحصربه‌فرد برای خود تعریف کند و پای آن بایستد.
حق‌جوی جوانمرد در ادامه با بیان اینکه مهم‌ترین آسیب فقر این است که ذهن را کوچک می‌کند و فرصت تحول را از انسان میگیرد، افزود: طی سال‌هایی که با وجود فشار اقتصادی طی کردیم، تنها کسی که پای کار ایستاده تا این فشار ذهن تحول‌خواه ما را خاموش نکند، شخص مقام معظم رهبری است. اما در سطوح پایین‌تر انسان‌ها در مجموع طوری تصمیم می‌گیرند که گویا تنها باید امروز را بگذرانیم و این پرداختن به گذران امروز، فرصت تأمل و تعریف کار ویژه را از ما میگیرد.
وی گفت: اینکه جهاددانشگاهی دارای نقش ویژه و کلیدی شود، بخشی از پازل است که برای تحقق آن تصمیم گرفتیم آزمایشگاه‌های ساخت سریع به جهاددانشگاهی بیاید و برند جهادهای ما شود. همچنین باید مجموعه ظرفیت‌هایی که در جهاددانشگاهی وجود دارد، با یک نام جدید بازتعریف شود و با تعبیه دو مکانیزم تأمین مالی و یافتن نخبگان و سپس ایجاد ارزش ویژه، مأموریتی بیابد که با آن سربلند و متمایز شود.
رئیس مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی معاونت علمی ریاست جمهوری با اشاره به برگزاری اولین پیش‌رویداد آزمایشگاه‌های ساخت سریع در جهاددانشگاهی خراسان رضوی، اظهار کرد: این اتفاق شروع خوبی است. البته نباید انتظار داشت در همان نخستین جلسه همه با ما همراه شوند. اعضای حاضر در این پیش‌رویداد با ذهنی پر از سؤال آمده بودند. آزمایشگاه‌های ساخت سریع در واقع بهانه‌ای برای در کنار هم قرار گرفتن ظرفیت‌های پراکنده‌ای است که در کشور وجود دارد. با هر نامی که بتوان این امید و انگیزه را ایجاد کرد به گونه‌ای که اجزای مختلف اکوسیستم نوآوری را با یک مشوق جدید کنار هم قرار دهد، کار خوبی انجام شده است.
