مردمی‌ترین نمایشگاه قرآن چهارمحال‌وبختیاری چگونه برگزار شد

بیست‌ویکمین نمایشگاه قرآن چهارمحال و بختیاری شامگاه گذشته ۲۱ فروردین‌ماه با برپایی ویژه‌برنامه‌های متنوع پس از چهار روز به کار خود پایان داد. این رویداد قرآنی صبح روز شنبه ۱۸ فروردین‌ماه در حالی کار خود را آغاز کرد که مقرر بود آیین افتتاحیه آن از ساعت ۱۶ با حضور نماینده ولی‌فقیه در استان و جمعی از مدیران و مسئولان و اقشار مختلف مردم برگزار شود.

با اینحال اداره‌کل آموزش و پرورش طی هماهنگی با ستاد برگزاری نمایشگاه، انتقال دانش‌آموزان از مدارس شهرکرد به نمایشگاه را از اولین دقایق آغاز این رویداد قرآنی در ساعت ۹ صبح آغاز کرد و گروه‌های مختلف دانش‌آموزان با لباس‌های فُرم متحد و یک شکل اما رنگارنگ و متنوع از مدارس گوناگون زینت‌بخش محل برپایی نمایشگاه قرآن استان شدند و جلوه‌های بصری زیبایی در ایام برپایی نمایشگاه با حضور دانش‌آموزان خلق شد. 

با برنامه‌ریزی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، برای اولین‌بار در استان نمایشگاه کتاب و علوم قرآنی به‌صورت مردمی و به همت خادمیاران کانون خدمت رضوی،  بچه‌های مسجد و دبیرخانه کانون‌های فرهنگی هنری مساجد چهارمحال‌وبختیاری اجرا شد که این مجموعه با تأسی به مدل مسجد، نسبت به برپایی شبستان‌ها و رواق‌های موضوعی بیست‌ویکمین نمایشگاه کتاب و علوم قرآنی استان شامل «شبستان قرآن و رسانه»، «رواق هنر قرآنی»، «رواق سبک زندگی اسلامی»، «رواق تربیت قرآنی» و «رواق قرآن و کودک» اقدام داشت. 

طراحی نمایشگاه قرآن با الگوی مسجد

رواق‌ها و فضاسازی نمایشگاه به سبک سامانه «بچه‌های مسجد» طراحی شده و کسی که وارد نمایشگاه می‌شد رواق‌ها و شبستان‌های این سامانه مجازی را در پیش روی خود مشاهده می‌کرد که مدیران کانون‌های مساجد نیز در این سامانه مجازی چنین فضایی را در این نمایشگاه در اختیار دارند. اکران فیلم که هر شب در «مسجد سینما» اجرا شد نیز در همین قالب سامانه بچه‌های مسجد طراحی شد.

گفت‌وگوهای خبرنگار ایکنا با اقشار مختلف بازدیدکنندگان در طی ایام برپایی نمایشگاه قرآن حاکی از رضایت نسبی آنها از این رویداد قرآنی با ساختار و فرآیند جدید بودند اما انتقادات و گلایه‌هایی نیز وجود داشت که متولیان برپایی نمایشگاه می‌توانند با بررسی و جمع‌بندی این دیدگاه‌ها، تجربه نخست خودشان را در برگزاری این رویداد قرآنی پلی برای طراحی و ترسیم و اجرای یک نمایشگاه قرآن فاخر، پرمحتوا، در تراز و رضایت‌بخش برای قاطبه بازدیدکنندگان قرار دهند. 

اکثر قریب به اتفاق بازدیدکنندگان از اقشار گوناگون به‌ویژه دانش‌آموزان نسبت به ضعیف بودن بخش فروشگاهی نمایشگاه قرآن استان انتقاد داشتند و چه بسیار دانش‌آموزانی که پول‌های توجیبی خود را برای خرید با خود آورده بودند اما اقلام و کالاهای مورد نیاز خود را نیافتند. 

نمایشگاه قرآن بهترین محل عرضه قرآن‌های متنوع است

سیدداوود موسوی وردنجانی، قاری، مؤذن و مربی قرآن کریم به خبرنگار ایکنا گفت: بسیاری از افراد جامعه به‌ویژه اهالی قرآن‌ در بزنگاه‌هایی همچون برپایی نمایشگاه قرآن به انگیزه رفع نیازهای خود به اقلام و محصولات، کتاب‌ها، قرآن، نهج‌البلاغه، منابع دینی و ... با ذوق و شوق به نمایشگاه می‌روند اما متأسفانه در این نمایشگاه هیچ تنوعی در محصولات وجود ندارد و این نیازها بی‌پاسخ می‌ماند.

وی ادامه داد: برگزاری نمایشگاه قرآن بدون توجه به عرضه انواع مختلف قرآن در خطوط و ترجمه‌ها و اندازه‌های مختلف، بدون محصولات قرآنی، انواع قرآن‌ها، قلم‌های قرآنی، نرم‌افزارها و بازی‌های رایانه‌ای و انواع متعدد اقلام فرهنگی و دینی قطعاً جذابیتی به همراه نخواهد داشت و حجم بالای مخاطب جذب نمی‌شود.

معرفی فعالیت‌های قرآنی در قالب بنرها 

اتفاق دیگر نمایشگاه قرآن استان که برای اولین بار شکل گرفت این بود که به صورت موضوع‌محور و نه نهادمحور طراحی شد و در این راستا، کمیته برگزاری نمایشگاه قرآن طی فراخوانی از تمامی مجموعه‌های مردمی و دولتی خواست تا اقدامات و آثار شاخص خود چه ذیل عنوان فرد و چه سازمان در فایل خامی که در اختیارشان قرار می‌گرفت طراحی کنند تا در قالب بنرها و استندهای متحدالشکل در ابعاد ۱.۴۰×۳۰۰ چاپ شوند در شبستان‌ها نصب و پر معرض دید عموم قرار گیرند. 

با توجه به رصد بازخوردها و جویا شدن دیدگاه‌های بازدیدکنندگان، به نظر می‌رسد این اقدام نتوانسته باشد اثرگذاری لازم را داشته باشد و مخاطبان نمایشگاه را با فعالیت‌های قرآنی مجموعه‌های مختلف آشنا کند زیرا اولاً با توجه به ذائقه نوجوانان و جوانان که اکثراً با گوشی‌های هوشمند و وسایل الکترونیکی سر و کار دارند، از جذابیت‌های بصری برخوردار نبودند و دیگر آنکه مطالعه این بنرها تحت‌الشعاع دیگر جذابیت‌های جاری در شبستان‌ها به‌ویژه شبستان هنر و رسانه قرار می‌گرفت و کمتر بازدیدکننده‌ای فرصت مطالعه این بنرها را می‌یافت.

با اینحال نصب این بنرها به علت حذف غرفه‌بندی نمایشگاه و عدم حضور غرفه‌داران و نمایندگان مجموعه‌های مختلف جهت معرفی خدمات و اقدامات، شاید کم‌هزینه‌ترین و بهترین راهکار بود. 

برپایی کرسی‌های تلاوت روزانه، اقامه نماز جماعت، نمایش آثار هنری خوشنویسی و کتابت قرآن کریم، ارائه مشاوره‌های سبک زندگی اسلامی، پیش‌بینی برنامه‌های متنوع برای کودکان و نوجوانان در رواق کودک و قرآن از دیگر بخش‌های نمایشگاه قرآن استان بود که در جذب بازدیدکنندگان تأثیر داشت.

هم‌افزایی خادمان مردمی قرآن کریم 

اعظم صابری، مدیر جامعة‌القرآن بانوان و خردسالان شهرکرد در خصوص ساختار و فرآیند جدید نمایشگاه قرآن امسال، بیان کرد: این تغییرات نکات مثبتی داشت که از جمله اجرای جُنگ‌های با نشاط با حضور روحانی توانمند عرصه کودک و نوجوان و تیم وی توانست لحظات شاد و فرح‌بخش را برای دانش‌آموزان با محوریت قرآن کریم ایجاد کند، به‌ویژه برگزاری مسابقات مهیج و اهدای جوایز به دانش‌آموزان برنده باعث جذب همه دانش‌آموزان کودک و نوجوان شد.

وی هم‌افزایی مجموعه‌های مختلف مردمی و تجمیع خدمات و فعالیت‌ها در شبستان‌ها را از دیگر محاسن نمایشگاه قرآن استان دانست و ادامه داد: جامعة‌القرآن به همراه برخی دیگر از مراکز مردمی نظیر اتحادیه قرآن استان و جمعی از خادمیاران در غرفه کودک و نوجوان مستقر بود که نقاشی و رنگ‌آمیزی و به‌ویژه انتقال کلاس‌های حفظ یا صحت قرائت نماز، معرفی کارهای قرآنی و ... به محل نمایشگاه مانند سال‌های قبل عملیاتی شد و این رویکرد ما را در آشنایی خانواده‌ها با فعالیت مجموعه و جذب قرآن‌آموزان جدید کمک کرده است.

این بانوی فعال قرآنی حضور کمرنگ انتشارات قرآن و کتب دینی را مورد تأکید قرار داد و افزود: به‌نظرم برپایی نمایشگاه قرآن نباید محدود به ماه مبارک باشد بلکه در قالب‌های مختلف در طول سال باید برگزار شود. برنامه جشن غدیر اتفاق خیلی خوبی بود که فضای مناسب را برای مجموعه‌های مردمی نظیر جامعة‌القرآن فراهم ساخت تا خدمات و فعالیت‌های خود را به طیف وسیعی از مردم معرفی کنند.

صابری ادامه داد: به نظرم این دست برنامه‌ها به‌ویژه با رویکرد قرآن کریم باید چندین بار در سال، جاری و ساری باشد تا فضای فرهنگی و قرآنی مطلوبی در جامعه شکل بگیرد و ذائقه مردم به مرور زمان به سمت مباحث دینی و قرآنی تغییر کند. ولادت امام زمان(عج)، غدیر، ماه محرم و ... از مناسبت‌هایی هستند که بستر لازم را برای برگزاری برنامه‌های بزرگ و هم‌افزای مردمی نظیر نمایشگاه قرآن دارا هستند.

مردم همواره پای کار قرآن هستند 

وی با تأکید بر اینکه بنده همواره قدردان مشارکت و همراهی مردم هستم که در بحرانی‌ترین شرایط مالی مؤسسه ما را یاری کردند تا سر پا بماند، افزود: در هر جا نتوانستیم کمک‌های دولتی را جذب کنیم، مردم پای کار آمدند و به ما کمک کردند تا بتوانیم فعالیت‌های خود را ادامه دهیم. 

صابری ادامه داد: این ظرفیت باید دیده شود و با یک برنامه‌ریزی دقیق و قوی از مردم خواسته شود که در میدان باشند و در کارهای قرآنی و دینی جامعه مشارکت و همکاری داشته باشند. یقین بدانید اگر بستر فراهم باشد، مردم ما به‌قدری خوب و نجیب هستند که همیشه در صحنه بوده و از هیچ کمکی دریغ نمی‌کنند. 

وی بیان کرد: خانواده‌های قرآن‌آموزان جامعة‌القرآن نه فقط در حوزه کمک‌های مالی بلکه از حیث فکری نیز یاری‌گر این مجموعه هستند و ایده‌های خود را برای پیشرفت کار همواره به ما می‌گویند که بسیار راهگشا است. 

صابری با ابراز خرسندی از برگزاری طرح قرآنی مسطورا یا زندگی با آیه‌ها که برای اولین بار در سطح گسترده و با پیش‌بینی اعتبارات بسیار خوب شکل گرفت، گفت: خوشبختانه همه مجموعه‌های مردمی و دولتی به‌صورت هم‌افزا با هم این طرح را به پیش بردند و ما نیز این طرح را در سطح خانواده‌های قرآن‌آموزان اجرا کردیم که بسیار مورد استقبال قرار گرفت. 

مدیر جامعة‌القرآن بانوان و خردسالان شهرکرد در پایان گفت: قطعاً جوایزی که برای طرح مسطورا پیش‌بینی شده بود در اجرای موفق طرح تأثیرگذار است و نمی‌توان انکار کرد که اعطای جایزه یک عامل انگیزشی برای هر شخص است. اعتبارات خوبی که به طرح مسطورا اختصاص یافت، باعث ایجاد این نشاط قرآنی شد و جای تقدیر دارد که بعد از سال‌ها یک کار گسترده با صرف هزینه خوب برای قرآن شکل گرفت. 

راهکارهای جذاب شدن نمایشگاه قرآن برای کودکان 

رؤیا قائدی، مدیر مؤسسه فرهنگی و قرآنی ثامن‌الائمه شهرکرد نیز با ابراز خرسندی از برپایی نمایشگاه قرآن استان در ماه مبارک رمضان و با اشاره به اینکه مؤسسه ثامن‌الائمه به ارائه قرآن‌های متنوع در ابعاد و اشکال مختلف می‌پردازد، اظهار کرد: مشاهده کودکانی که به نمایشگاه می‌آیند و وقتی قرآن را می‌بینند بر آن بوسه می‌زنند و جذب قرآن می‌شوند، لذت‌بخش است. 

وی در خصوص طرح‌هایی که می‌توان برای جذب حداکثری مخاطبان به‌ویژه کودکان به سمت قرآن استفاده کرد، گفت: برپایی ایستگاه‌های نقاشی، نمایش‌های عروسکی، عرضه اسباب‌بازی، ارائه روایت‌ها و داستان‌های کودکانه قرآنی و ... قطعاً باعث جذب کودکان می‌شود که این تجربه را ما در اصفهان داشتیم و بسیار موفق بود.

قائدی با تأکید بر اینکه نمایشگاه قرآن باید بتواند زمینه جذب حداکثری مخاطبان به سمت قرآن و اهل‌بیت(ع) را فراهم کند، گفت: بنده به عنوان فعال قرآنی که ۲۳ سال در فضای قرآنی استان کار می‌کنم مشاهده می‌کنم که متأسفانه سال به سال فضای قرآنی کمرنگ‌تر می‌شود؛ البته خیلی‌ها علت این وضعیت را مشکلات اقتصادی می‌دانند.

تبیین شعار نمایشگاه قرآن استان 

وی با اشاره به شعار نمایشگاه با عنوان «می‌خوانمت برای زندگی با آیه‌ها»، ادامه داد: تمام آیات قرآن کریم کلیدی هستند و دستورالعمل زندگی را در همه ساحت‌ها به ما نشان می‌دهند. قرآن کریم هم ابعاد علمی و هم اعتقادی دارد و هر مطلب قرآن ریشه‌های علمی و معنوی دارد که اگر مورد توجه قرار دهیم از انواع مشکلاتی که درگیر هستیم، نجات خواهیم یافت. 

قائدی در خصوص تغییرات در ساختار و فرآیند نمایشگاه قرآن امسال، بیان کرد: امسال صفا و سادگی مردمی بودن این رویداد قرآنی کاملاً مشهود بود، سال‌های قبل هزینه بیشتری برای نمایشگاه می‌شد امسال اما مردم پای کار آمده و همه ملزومات نمایشگاه را از نیرو و امکانات و تجهیزات و ... فراهم می‌کنند. 

وی ادامه داد: همچنین محافل قرآنی که در جریان این نمایشگاه به صورت منظم و روزانه برگزار شد موضوعیت داشت و فضای معنوی خوبی را برای بازدیدکنندگان ایجاد کرد.

مدیر مؤسسه فرهنگی و قرآنی ثامن‌الائمه شهرکرد در خصوص اهم فعالیت‌های قرآنی این مجموعه، توضیح داد: بنده از سال ۱۳۸۰ کار خودم را آغاز کردم و این مؤسسه در زمینه‌های مختلف از جمله برپایی کلاس‌های روخوانی، روانخوانی، تجوید، صوت و لحن، حفظ، تفسیر، تدبر، اخلاق، نهج‌البلاغه، کلاس ویژه خردسالان ۵ تا ۷ سال، حفظ موضوعی، روانخوانی ویژه بانوان محروم از سواد و ... فعالیت دارد و به لطف الهی استقبال خوبی هم داریم.

قائدی افزود: ثامن‌الائمه یک مجموعه فعال مردمی در حوزه فرهنگی و قرآنی است که تلاش دارد جذابیت را در کار قرآنی مدنظر قرار دهد و خوشبختانه با برگزاری مسابقات و اهدای جوایز اثرات این رویکرد را مشاهده می‌کنیم. قرآن‌آموزان ما از پنج سال به بالا هستند و چه بسیار بانوان محروم از سواد که به مدد الهی توانستند روخوانی قرآن را یاد بگیرند و این لذت‌بخش‌ترین بخش کار ما است. 

این بانوی فعال قرآنی استان بیان کرد: بسیاری از حافظان تربیت یافته در دوره‌های متنوع حفظ قرآن کریم در این موسسه که موفق به حفظ کل قرآن نیز شدند اکنون به‌عنوان معلم و آموزگار به استخدام آموزش و پرورش در آمدند و مشغول کار هستند. ۱۳ مربی در ۱۰ کلاس این مؤسسه قرآنی مشغول خدمت هستند. 

نمایشگاه؛ ویترینی برای جذب مردم

محمد حیدری، معاون فرهنگی ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان نیز در خصوص اهمیت برپایی نمایشگاه قرآن، بیان کرد: این دست رویدادها ویترین‌هایی هستند که مردم را برای پرداختن به قرآن تشویق و تهییج می‌کند لذا برگزاری نمایشگاه قرآن به‌ویژه امسال با یک ساختار و نرم‌افزار جدید جای خرسندی دارد.

وی ادامه داد: به‌جز شکل و فرم، مباحث محتوایی و نرم‌افزاری قوی و اثرگذار در کارهای قرآنی و مذهبی باعث قوی نیل یافتن جامعه به سمت حیات طیبه اسلامی و نجات بشریت خواهد شد.

پرونده بیست‌ویکمین نمایشگاه قرآن استان شامگاه گذشته در شب عید سعید فطر با برپایی جشن بادکنک‌ها، نورافشانی و برنامه‌های شاد و متنوع به کار خود پایان داد و با توجه به روزهای محدود نمایشگاه اما به دلیل پیوند بیش از پیش با بدنه مردمی، استقبال بسیار خوب علاقه‌مندان قرآن و عترت(ع) را از این رویداد قرآنی شاهد بودیم. امید است متولیان این رویداد مبارک قرآنی با بهره‌گیری از تجربه‌های ارزشمند این نمایشگاه بتوانند نمایشگاه بیست‌ودوم را که کمتر از یک سال دیگر در ماه رمضان پیش رو برگزار خواهد شد قوی‌تر و گسترده‌تر برگزار کنند.

حُسن ختام این گزارش، خبری است که روز گذشته مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان با خبرنگار ایکنا در میان گذاشت و از برگزاری نمایشگاه‌های قرآن در شهرستانهای ۱۲گانه استان در طی سال جاری خبر داد. 

این جریان را باید از اولین برکات مشهود پیوند موضوع نمایشگاه قرآن استان به مجموعه‌های مردمی بدانیم و برپایی نمایشگاه قرآن از سوی دبیرخانه کانون‌های مساجد استان، کانون‌های فرهنگی هنری مساجد شهرستان‌ها را هم به میدان آورد تا نظیر این رویداد را در مناطق خود به مرحله اجرا درآورند.